Václav Havel wordt president van Tsjecho-Slowakije

Václav Havel was een Tsjecho-Slowaakse burger die ten tijde van de communistische overheersing uitgroeide tot een wereldberoemde dissident. Hij streed voor mensenrechten en democratie in zijn land en werd op 29 december 1989 gekozen tot president van Tsjecho-Slowakije.

Het vroege leven van Havel

Václav Havel werd geboren op 5 oktober 1936 in Praag. Hij groeide op in een welvarende, intellectuele familie. De interesse in kunst en cultuur zat in de familie en Havel wilde toneelschrijver worden. Deze droom werd echter bemoeilijkt door de communisten die in 1948 aan de macht kwamen in Tsjecho-Slowakije. Havels familie werd vanwege hun rijkdom vervolgd en Havel mocht zich niet meer inschrijven voor de universiteit waar hij wilde studeren.

De eerste toneelstukken

Havel moest een baan nemen in een laboratorium en kon toch nog avondcolleges volgen. Na zijn dienstplicht kwam in 1963 zijn eerste toneelstuk uit: Het Tuinfeest. Het stuk was een satire op de moderne bureaucratie in zijn land. Hij verwierf wereldwijde bekendheid met zijn tweede toneelstuk: Memorandum, eveneens een parodie op het regime. Zo kreeg hij in het Westen de status van belangrijke dissident.

Praagse Lente

Vanaf 1968 zag het er hoopvol uit voor de democratisch gezinde burgers van Praag. In dat jaar kwam Alexander Dubček aan de macht. Dat betekende dat er een aantal democratische hervormingen konden worden doorgevoerd. Zijn aantreden wordt gezien als het begin van de Praagse Lente. In deze tijd verzetten de intellectuelen zich steeds meer tegen de overheersing van de communisten. De Sovjet-Unie maakte echter een einde aan de Praagse Lente en stuurde tanks naar Praag. De hervormingen van Dubček werden teruggedraaid. Havel had via de radio verslag gedaan van de invasie in Praag en kreeg een publicatieverbod opgelegd. Daarmee werd ook de opvoering van zijn toneelstukken verboden.

Charta ‘77

Dubček werd gevangen gezet en het verzet tegen de Sovjet-Unie groeide. Havel ging ondergronds gewoon door met publiceren en schreef teksten voor de band The Plastic People of the Universe. Toen in de nazomer van 1976 de bandleden werden opgepakt, reageerde Havel met een protestbrief. Deze werd bekend onder de naam Charta ’77. De brief werd de aanleiding voor een groep kunstenaars, muzikanten en dichters om te protesteren tegen de schendingen van mensenrechten in hun land. Ze richtten de burgerorganisatie Charta ’77 op. Havel werd de woordvoerder. In 1979 belandde hij hiervoor in de gevangenis. Hij werd echter vier jaar later weer vrijgelaten om gezondheidsredenen en dankzij internationale druk.

Fluwelen Revolutie

Havel had altijd gepleit voor een geweldloze revolutie. Deze droom kon werkelijkheid worden, na de val van de Berlijnse Muur in 1989. Na de val vonden er in Praag een aantal studentendemonstraties plaats. Deze werden door de oproerpolitie neergeslagen, waarop er wederom protest opkwam. Er werd een dialoog geëist over mensenrechten, democratie en vrijheid. Havel richtte een Burgerforum op om de protesten te organiseren. Er volgden steeds meer stakingen en uiteindelijk bezweek de regering onder de druk.

President Havel

Het Burgerforum voerde gesprekken met de eerste minister en Husak, die sinds de Praagse Lente al aan de macht was, trad af. Op 10 december 1989 kwam er een nieuwe regering. Havel werd op 29 december gekozen als president van Tsjecho-Slowakije. Hij kon echter niet voorkomen dat zijn land in januari 1993 uiteen viel in Tsjechië en Slowakije. Maar in februari werd hij echter alweer gekozen tot president van Tsjechië, een positie die hij nog tien jaar zou bekleden. In 2003 kon Havel niet gekozen worden voor een derde termijn, omdat de Grondwet dit niet toeliet. Hij richtte zich weer op zijn oude passie en ging weer boeken en toneelstukken schrijven, waaronder zijn memoires over zijn tijd als president. Havel overleed in zijn slaap op 18 december 2011. Hij ging de geschiedenis in als een belangrijk dissident en getalenteerd schrijver.