Verstoppen en smokkelen in Auschwitz

Medewerkers van het Auschwitz-Birkenau museum hebben in een dubbele bodem van een mok sieraden ontdekt. Dit werd ontdekt toen de mok schoongemaakt werd en de dubbele bodem losliet. Veel mensen verstopten hun (persoonlijke) eigendommen in de kampen op allerlei plekken. Er werd echter ook veel uit en in het kamp gesmokkeld.

De mok

“We kunnen de angst van de personen zien, omdat ze de sieraden verborgen. Maar op een manier zien we ook de hoop die deze personen hadden”, aldus een woordvoerder van het Auschwitz-Birkenau museum. Door het verstrijken van de jaren raakte het emaillen geleidelijk in verval, waardoor de tweede bodem makkelijk losliet. De aangetroffen ketting en ring behoorden waarschijnlijk toe aan een vrouw. Onderzoek wijst uit dat de sieraden gemaakt zijn in Polen tussen 1921 en 1931.

Keukengerei

De mok is onderdeel van ruim 12.000 stuks keukengerei versierd met afbeeldingen van kinderen en dieren die terug te vinden zijn in het museum. Denk hierbij aan bekers, potten, schalen, kannen en servies. Volgens een woordvoerder van het Auschwitz-Birkenau museum was het onder slachtoffers die naar concentratiekampen werden gestuurd heel gebruikelijk om waardevolle persoonlijke eigendommen te verbergen in alledaagse voorwerpen, zoals keukengerei. Dit deden zij omdat zij bang waren om bestolen te worden. Zij wilden het op deze manier bewaren tot na de oorlog om het vervolgens uit de verstopplek te halen.

Hervestiging, werk en leven

Veel mensen waren er niet op voorbereid dat al hun eigendommen van hen afgenomen werden in de concentratiekampen. De directeur van het Auschwitz-Birkenau Museum zegt hierover: “De Duitsers hebben onophoudelijk gelogen tegen de Joden die naar de vernietigingskampen werden gedeporteerd. Ze kregen te horen dat er sprake was van hervestiging, werk en leven op een andere locatie.” Dit kwam ook omdat de Duitsers hen bagage mee lieten nemen. Dit deden zij volgens de directeur ook omdat ‘op deze manier, de Duitsers ervan overtuigd waren dat in de bagage, naast kleding en items die nodig waren om te leven, ook de laatste kostbaarheden van de gedeporteerde gezinnen te vinden waren.’

Jezelf verstoppen

Niet alleen werden er eigendommen verstopt in Auschwitz, ook werden er door de Joden plannen uitgedacht om zichzelf te verstoppen. Jakob Silberstein en Szlomo Bielas hadden bijvoorbeeld de intentie om zich terug te trekken in een schuilplek wanneer Auschwitz geëvacueerd werd. Zij hadden een geschikte plek gemaakt in de kelder van Block 17. Zij hadden namelijk een gat in de grond gemaakt waar een metalen kachel overheen stond. Uiteindelijk besloten zij toch niet in Auschwitz te blijven toen het kamp geëvacueerd werd omdat zij bang waren dat de Nazi’s de mensen die in de kampen bleven zouden uitmoorden door middel van vergassing. Of dat zij de gebouwen op zouden blazen.

Naast verstoppen ook smokkelen

Sommige mensen hadden niet alleen de drang om hun persoonlijke eigendommen of zichzelf te verstoppen, maar ook om dingen naar buiten het kamp te smokkelen. Bijvoorbeeld brieven naar familieleden, of persoonlijke eigendommen die in bewaring moesten worden genomen. Echter ook voorwerpen waardoor de mensen buiten het kamp zouden weten hoe het er in het kamp aan toeging.

Sonderkommando foto’s

De bekendste items die ooit uit Auschwitz gesmokkeld zijn, zijn de zogeheten Sonderkommando foto’s. In Auschwitz zijn in augustus 1944 vier vage foto’s in het geheim genomen. Dit met als doel de buitenwereld te laten zien hoe het er aan toe ging in Auschwitz. Deze foto’s werden naar buiten gesmokkeld door Helena Dantón, lid van het Poolse verzet maar ook werkzaam in de SS kantine. Zij had de foto’s verstopt in een tube tandpasta en zo naar buiten gesmokkeld.

Naar binnen smokkelen

Niet alleen werden er spullen naar buiten gesmokkeld, maar ook naar binnen gesmokkeld. Bijvoorbeeld kleine wapens of buskruit. De meest opvallende gebeurtenis was de man die zichzelf in Auschwitz smokkelde. Denis Avey, een Britse soldaat, zat als krijgsgevangene in een kamp dat verbonden was aan Auschwitz. Hij liet zich meerdere malen naar binnen smokkelen door van uniform te wisselen met een Joodse gevangene, om zelf de gruwelheden te zien en om te ontdekken wat wel en niet waar was van de verhalen die hij hoorde. Om vervolgens de waarheid te vertellen tegen de buitenwereld. Over zijn eigen acties zegt hij: “Je zou denken dat niemand dat zou denken of zou doen, maar dat is hoe ik was. Ik had rood haar en een karakter dat passend was. Niet zou mij tegenhouden.”