Vondst van de man van Tollund
In 1950 werd in Denemarken een lichaam gevonden in het veen. Het bleek te gaan om een man die meer dan 2000 jaar geleden leefde en na zijn dood in een moeras is neergelegd. Deze ‘man van Tollund’ staat nog altijd bekend als het best bewaard gebleven veenlijk ter wereld.
Een lijk in het veen
Op 6 mei 1950 waren twee mannen uit het plaatsje Tollund in Denemarken aan het turfsteken, toen ze op een lichaam stuitten. Twee dagen eerder was er in de buurt een schooljongen als vermist opgegeven en de mannen gingen uit van het ergste. Onmiddellijk belden zij de politie, maar omdat zij zagen dat er geen sporen waren van een (eerder) gegraven kuil, kon al snel worden uitgesloten dat het de vermiste schooljongen was. Maar wie was deze man dan wel?
Deskundigen van musea ontdekten dat het lijk er al eeuwen lag. De man had zijn benen en armen in elkaar gevouwen alsof hij aan het slapen was. Het touw om zijn nek leek er echter op te wijzen dat hij was opgehangen. Hij werd met veen en al in een kist uit het gat in de grond gehaald en naar het nationale museum van Kopenhagen gebracht. Inmiddels berichtten verschillende media al over de ontdekking van het veenlijk dat ‘de man van Tollund’ werd genoemd.
Vermoord, terechtgesteld, zelfmoord of offer?
Na forensisch onderzoek bleek het te gaan om een dertiger die rond 400 voor Christus in het huidige Denemarken leefde, ten tijde van de ijzertijd. Hij had voor zijn dood alleen een papje van granen en zaden gegeten. Verder bleek dat de man inderdaad opgehangen was, op een manier waarbij hij geen breuken had opgelopen. Hierna moet hij in een moeras zijn gelegd in de houding waarin hij gevonden is.
De toedracht van zijn dood bleef echter onduidelijk, ging het hier om moord of om zelfmoord? Om een antwoord op die vraag te krijgen, werd er gekeken naar geschreven bronnen. Het meest waarschijnlijke antwoord was te vinden in een bron van de Romein Cornelius Tacitus. Tacitus ondernam verschillende reizen naar de gebieden ten noorden van het Romeinse Rijk. Hij schreef over Germaanse stammen die mensen op een vergelijkbare manier offerden. Dat kan ook verklaren waarom de man van Tollund op zo’n merkwaardige manier in het moeras is neergelegd. Omdat de teksten van Tacitus pas van circa 400 jaar na de dood van de man van Tollund opgeschreven, is dit echter niet met zekerheid te zeggen.
Teen teruggevonden
Tegenwoordig behoort de man van Tollund tot de collectie van het Silkeborg Museum, in de buurt van de plek waar het lijk gevonden is. Bij het onderzoek naar het lichaam was het lichaam van de man van Tollund in verschillende stukjes gezaagd. Na het onderzoek deed men weinig moeite om het lijk weer in elkaar te puzzelen omdat het museum in eerste instantie alleen geïntresseerd in het hoofd was. Later was er meer intresse in de rest van het lichaam, maar bleek dat er verschillende delen waren kwijtgeraakt. In oktober 2016 maakte het museum bekend dat de grote rechterteen van de man van Tollund was teruggevonden. Daardoor is het veenlijk bijna compleet, op een aantal organen na. Mocht iemand in bezit zijn van de ingewanden van het veenlijk, dan wordt hij/zij verzocht om dringend contact op te nemen met het museum.
De man van Tollund is opvallend goed bewaard gebleven, zelfs voor een veenlijk. Er worden echter wel vaker veenlijken gevonden uit de oudheid en prehistorie. Een voorbeeld daarvan is het meisje van Yde, dat in 1897 gevonden werd in Drenthe.
Afbeeldingen:
- Wikimedia Commons: Tollundmannen, Sven Rosborn [Public Domain]
- Wikimedia Commons: Poloha Tollundského muže při nálezu, Chocho8 [CC BY-SA]
Bronnen:
- Smithsonian Magazine: Europe’s Famed Bog Bodies Are Starting to Reveal Their Secrets (2017)
- Museum Silkeborg: Welcome to the story about Tollund Man