Waarheid achter de mythe van de gouden stad El Dorado

Tot diep in de 18e eeuw waren Europese ontdekkingsreizigers in Zuid-Amerika op zoek naar El Dorado, de verloren stad van goud. Volgens de legenden was dit de mythische hoofdstad van de legendarische Gouden Koning, die beschikte over een oneindige rijkdom. Nieuw archeologisch onderzoek wijst echter uit dat de uitdrukking ‘El Dorado’ vermoedelijk niet verwees naar een plaats, maar naar een persoon.

In 1541 zetten de Spaanse conquistadores Francisco Orellana en Gonzalo Pizarro uit op een zoektocht naar het legendarische El Dorado. Gedurende deze zoektocht verkende Orellana het hele stroomgebied van de Amazone rivier, maar hij noch zijn kompaan Pizarro slaagden erin de Gouden Stad te vinden. Vele andere Europese ontdekkingsreizigers zouden nog volgen, maar allemaal keerden zij met lege handen terug. El Dorado groeide daardoor uit tot een legendarisch fenomeen, waarvan na verloop van tijd niemand meer geloofde dat het ooit had bestaan.

Gouden Heerser

Maar uit recent archeologisch onderzoek en bestudering van de historische bronnen blijkt nu dat El Dorado vermoedelijk toch bestaan heeft. Het ging hierbij echter niet om een verloren gouden stad, maar om een heerser van de Muisca-stam. El Dorado, Spaans voor ‘de Vergulde’, bleek namelijk een verwijzing naar een eeuwenoud kroningsritueel van de ‘Gouden Heerser’. Een van de eersten die dit opmerkelijke ritueel beschreef, was de 16e-eeuwse Spaanse schrijver Juan Rodriguez Freyle. Uit zijn geschriften blijkt dat de traditie was bedoeld om de goden gunstig te stemmen.

Offer aan de goden

Na de dood van de leider van de Muisca-stam moest zijn opvolger - vaak het neefje van het stamhoofd - een lang inwijdingsritueel ondergaan. Als onderdeel van deze ceremonie werd de erfgenaam door vier hogepriesters op een vlot naar het midden van een meer gepeddeld. Hij was hierbij volledig naakt, en zijn lichaam was alleen bedekt met een laag van modder en vermalen goud.

Eenmaal aangekomen in het midden van het meer gooide het neefje een aantal gouden voorwerpen in het water, als een offer aan de goden. Hierna werd hij door zijn volk erkend als de nieuwe heerser en zwoeren zij een eed van trouw aan zijn leiderschap.

Spiritueel goud

Volgens archeologen geloofden de Muisca dat goud een sterke spirituele kracht bezat. Ze vermengden het edelmetaal vaak met zilver en koper tot legering die zij ‘tumbaga’ noemden, en die speciaal bedoeld was voor de offerplechtigheden. Meer dan 50 procent van al het goud dat de Muisca vonden ging op aan de productie van de tumbaga.

Het geeft aan dat de stam een compleet andere opvatting had over goud dan de Europese ontdekkingsreizigers, die het edelmetaal enkel zagen als een bron van rijkdom en materiële welvaart. Toen zij hoorden over de legende van ‘El Dorado’ gingen zij dan ook meteen op zoek naar de ‘verloren stad van goud’, terwijl ‘De Vergulde’ voor de Muisca een compleet andere betekenis had.