Mysterieuze verdwijning van de bibliotheek in Alexandrië

De grootste bibliotheek uit de oudheid was de bibliotheek in Alexandrië. De bibliotheek heeft een erfenis van weinig zekerheden, maar veel mythes achtergelaten. Vooral over de verdwijning ervan doen veel verschillende verhalen de ronde.

Oprichting

Er is erg weinig informatie over de bibliotheek van Alexandrië overgeleverd. Vaak wordt gezegd dat de bibliotheek werd opgericht aan het begin van de 3e eeuw voor Christus in de hoofdstad Alexandrië van het Grieks-Egyptische rijk. Na de dood van Alexander de Grote (356-323 v.Chr.) werd Ptolemaeus I Soter (367-283 v. Chr.) koning van Egypte. In de hoofdstad Alexandrië zou Ptolemaeus rond 290 v. Chr. een ‘cultuurcentrum’ hebben gesticht: het Museion. De bibliotheek was een onderdeel hiervan. Hoe mooi dit verhaal ook klinkt, er is geen hard bewijs om het te ondersteunen. Het begin van de bibliotheek, net zoals het einde ervan, is gehuld in mysteriën.

Het gebouw

Eén van de bronnen die beschikbaar is over de bibliotheek van Alexandrië is Hekataios van Abdera (4e eeuw v.Chr.). Hij omschreef de plaatsing van het gebouwencomplex. Aan de hand van andere bibliotheken die nadien werden gebouwd is wel af te leiden hoe de bibliotheek eruit moet hebben gezien. De bibliotheek bestond uit een lange, hoge zaal of gang. De wanden waren voorzien van eindeloze nissen met boekenrollen. Aan de andere kant van de ‘zaal’ was een aantal ruimtes die als werkruimtes gebruikt konden worden. In 2004 zijn er wel resten gevonden van het Museion. Archeologen vonden 13 ruimtes maar geen enkel spoor van de bibliotheek.

Cultuurcentrum

Op basis van geschreven bronnen en archeologische vondsten kunnen we een paar educated guesses maken over hoe de bibliotheek van Alexandrië eruit zag. In de bibliotheek waren werken van veel klassieke auteurs te vinden, onder andere van Aristoteles. Deze werden bewaard als boekrollen; stukken papyrus die opgerold werden rond twee stukken hout. Sommige bronnen zeggen dat de bibliotheek op het hoogtepunt tussen de 400.000 en 700.000 boekrollen bevatte, maar dit is zeer onwaarschijnlijk. In de oudheid werden namelijk veel minder boeken geschreven dan tegenwoordig, en het moest allemaal met de hand. Waarschijnlijk waren er hooguit 40.000 boekrollen, wat nog steeds een enorm aantal is voor de oudheid. De bibliotheek was verspreid over verschillende gebouwen in de stad. De bibliotheek was ook een 'cultuurcentrum', waarin geleerden met elkaar onderzoek deden en studenten les kregen. Mensen van over de hele antieke wereld kwamen dan ook naar de bibliotheek door de concentratie van informatie over allerlei wetenschappen en kennisgebieden. Beroemde wetenschappers als Euclides en Archimedes werden uitgenodigd om zich in Alexandrië te vestigen en mochten gebruik maken van de bibliotheek.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Einde van de bibliotheek

Over het einde van de Alexandrijnse bibliotheken doen vele verhalen de ronde. De bekendste is de vuurzee tijdens de confrontatie van Egypte met Julius Caesar (100-44 v.Chr. ) in 48 voor Christus. Ook doet een verhaal de ronde over de christenen uit de 4e eeuw die schuldig zouden zijn aan de verwoesting. Zij zouden deze bibliotheek willen vernietigen omdat het niet strookte met hun godsdienst. Weer een ander verhaal is dat de bibliotheek in vergetelheid raakte en de boekrollen werden gebruikt om het vuur op te stoken waar de stad mee verwarmd werd. De laatste versie is dat de bibliotheek werd vernietigd tijdens de Arabische verovering in 642 in opdracht van kalief Omar (584-644). Die laatste datum is echter zo ver verwijderd van de oudheid dat het erg onwaarschijnlijk is. De meest waarschijnlijke, maar minst spectaculaire reden voor het verdwijnen van de bibliotheek is dat de papyrussen langzaam vergingen omdat de Romeinse overheid geen geld over had voor het overschrijven van de werken.