Geschiedenis van D66 en het gekozen burgemeesterschap
Benoemingsprocedure burgemeester moet uit de Grondwet
Aldus D66-kamerlid Gerard Schouw. Vandaag heeft D66 de plannen voor het gekozen burgemeesterschap weer ten tonele gebracht. De laatste jaren besloot de partij, onder leiding van Alexander Pechtold, om minder over staatsrechtelijke hervormingen te praten om zo te laten zien dat D66 meer in zijn mars heeft. Bestuurlijke vernieuwing is namelijk al sinds de oprichting van de partij in 1966 een stokpaardje.
Op 14 oktober 1966 richtten journalist Hans van Mierlo en VVD-gemeenteraadslid Hans Gruijters de Politiek Partij Democraten ’66 op. In de roerige jaren ’60 waarin de nieuwe generatie om meer vrijheid en minder regels schreeuwde, presenteerde de partij haar plannen in het zogenaamde Appél ’66. De nadruk lag vooral op het democratiseren van de samenleving en het politieke stelsel. Daarnaast waren geestelijke vrijheid en individuele ontplooiing, in de geest van de jaren ’60, belangrijk voor de partij.
Vanaf het eerste partijcongres was democratisering van het Nederlandse politiek bestel het speerpunt van de partij. Hieronder vallen onder andere het referendum, afschaffing van de Eerste Kamer en, waar de partij nu ook weer mee in het nieuws komt, de direct gekozen burgemeester. De direct gekozen premier stond ook lang op de lijst met zogenaamde ‘kroonjuwelen’ maar hier bleek zo weinig animo voor dat daar nauwelijks nog over gesproken wordt.
In 1967 kon de partij voor het eerst meedoen aan de Kamerverkiezingen en behaalde het meteen 7 zetels. Dit aantal steeg in 1967 naar 11, maar na het vertrek van Hans van Mierlo en de verkiezingsnederlaag van 1974 was een meerderheid van de leden voor het opheffen van de partij. Dit gebeurde uiteindelijk niet en in 1975 werd de partij, onder leiding van Jan Terlouw en Jan Glastra van Loon, nieuw leven ingeblazen. In de jaren ’80 kwam van Mierlo terug als partijleider.
De partij hield lange tijd vol dat het geen zin had om telkens met de plannen voor democratisering op de proppen te komen, omdat veel mensen toch niet geloven dat de beoogde verandering er ooit zal komen. Vandaag lijkt de partij dat standpunt dus toch te herzien.
