Hoe buskruit de oorlogvoering veranderde

Minister van Defensie Hans Hillen liet gisteren weten dat de Nederlandse krijgsmacht meer gebruik moet maken van digitale oorlogvoering. Volgens de minister zijn computers naast het land, de lucht, de zee en de ruimte inmiddels het vijfde domein voor militair optreden. In de 13e eeuw onderging de middeleeuwse oorlogvoering in Europa eveneens een revolutie, toen men buskruit ging gebruiken.

Chinese scheikundigen vonden al in de 4e eeuw na Christus een soort buskruit uit en het Chinese leger gebruikte dit middel vervolgens in de strijd tegen de Mongolen. Er bestaan meerdere theorieën over hoe het gebruik van buskruit overwaaide naar Europa. Volgens sommigen brachten de Mongolen deze technologie mee naar Europa tijdens hun veroveringstochten in de 13e eeuw. Een andere theorie stelt dat buskruit via de Zijderoute naar het westen kwam. Het is in ieder geval zeker dat in 1262 voor het eerst buskruit in Europa werd gebruikt. Een Spaans leger probeerde tijdens een belegering de stad Niebla in te nemen, toen de verdedigers met een primitief kanon vuurden op de aanvallers.

Eerste kanonnen

Hoewel er weinig bronnen zijn over de ontwikkeling van het kanon tijdens de middeleeuwen, was deze methode van oorlogvoering in de 14e eeuw in opkomst. Vooral tijdens de Honderdjarige Oorlog, waarin de Fransen hun thuisland verdedigden tegen een Engelse invasie, werd veelvuldig gebruik gemaakt van kanonnen bij belegeringen. Deze vuurwapens in hun vroegste vorm werden ‘donderbussen’ genoemd. Het effect van deze wapens was in de beginfase veelal psychologisch. De kanonnen waren onnauwkeurig, kostten veel tijd om te laden en explodeerden soms met de dood van de bemanning als gevolg. De luide knal maakte echter veel indruk op de middeleeuwse verdedigers, die nog nooit zoiets hadden ervaren.

Ontwikkeling

Doordat de kanon technologie steeds verder ontwikkelde, werd het wapen effectiever en kon het beter worden ingezet bij belegeringen. Waar voorheen veel kastelen door hun strategische ligging vrijwel onneembaar waren, was het nu mogelijk om van grote afstand de muren kapot te schieten. Ook werden de vuurwapens in een steeds kleiner formaat ontwikkeld, waardoor in 1350 voor het eerst handgeweren verschenen. Aanvankelijk bestempelde de katholieke kerk vuurwapens als ketters en probeerde het Vaticaan de technologie te verbieden. Aan het einde van de 14e eeuw was echter ook het pauselijke leger bewapend met kanonnen.

Kanonnen tijdens de ontdekkingsreizen

Toen ontdekkingsreizigers in de 15e eeuw Azië verkenden en ook Amerika ontdekten, nam het belang van een sterke vloot toe. Er was veel concurrentie bij het veroveren van nieuwe landen en zowel verkenningsschepen als koopvaarders liepen het gevaar om gezonken of geënterd te worden. De schepen werden daarom voorzien van kanonnen, waarmee de bemanning gemakkelijk door de romp van vijandelijke schepen kon schieten. Ook werd buskruit effectief ingezet tegen de inheemse volkeren van Amerika. De conquistador Hernan Cortés gebruikte bijvoorbeeld in 1521 bij de belegering van Aztekenhoofdstad Tenochtitlan kanonnen. De Azteken waren bijgelovig en dachten mede door de luide knallen dat Cortés een god was.

Het gebruik van buskruit is al lang niet meer nieuw in de oorlogvoering en geweren zijn al een paar eeuwen in gebruik. Volgens minister van Defensie Hans Hillen is digitale oorlogvoering de volgende stap in de militaire technologische ontwikkeling.