Biografie van Piet Mondriaan

Tijdens een uitzending van het programma ‘Schatgraven’ van Omroep Gelderland is afgelopen weekend een vroege Mondriaan aan het licht gekomen. Het bleek te gaan om een portret van een vijfjarig jongetje dat geschilderd werd in 1896. Hoewel Mondriaan later vooral bekend geworden is vanwege zijn abstracte schilderijen, richtte de schilder zich in zijn vroegere jaren juist op een zeer realistische schilderstijl.

Piet Mondriaan werd geboren op 7 maart 1872 in een streng christelijk gezin te Amersfoort. Op veertienjarige leeftijd trad hij in de leer bij zijn vader, die naast hoofdonderwijzer ook tekenleraar was. Samen werkten ze aan het behalen van de Akte Lager Onderwijs Handtekenen, waar de jonge Mondriaan in 1889 in slaagde. Dit stelde hem in staat om te werken bij de lagere school van zijn vader en zo zijn verdere ontwikkeling als kunstenaar te betalen.

Rijksacademie van Beeldende Kunsten

Mondriaan trad vervolgens in de leer bij de Nederlandse kunstschilder Jan Braet von Überfeldt. Dit bleek een groede beslissing en in het voorjaar van 1890 mocht de ambitieuze kunstenaar zijn eerste expositie houden, die goed ontvangen werd. Mondriaan kreeg niet veel later een studiebeurs toegewezen en besloot zich in te schrijven bij de Rijksacademie van Beeldende Kunsten. Naar eigen zeggen was dit een moeilijke periode in zijn leven: “Om in mijn levensonderhoud te voorzien deed ik allerlei soorten werk: bacteriologische tekeningen maken, schilderijen kopiëren in Musea, ook gaf ik les”.

Nederlandse periode

Gedurende zijn eerste jaren als kunstenaar was Mondriaan nog zoekende naar zijn eigen stijl. Zo wisselde hij experimenten in het symbolisme en het pointillisme af met het maken van veel realistische portretten en schilderijen van landschappen. Aanvankelijk was er nog maar weinig vraag naar zijn werken, waardoor Mondriaan van tijd tot tijd sterk gedesillusioneerd raakte. Dit alles veranderde echter in 1909, toen de kunstenaar na de presentatie van zijn expressieve werk ‘Molen bij zonlicht’ in een klap landelijke bekendheid verwierf.

Kubisme

In 1911 reisde Mondriaan vervolgens voor het eerst af naar Parijs, waar hij kennis maakte met de stijl van het kubisme. De Nederlandse schilder voelde zich hier al snel thuis en besloot zelfs zijn achternaam te veranderen van ‘Mondriaan’ naar het Frans klinkende ‘Mondrian’. Ondanks het abstracte karakter van het kubisme bleef Mondriaan zich echter nog altijd beroepen op bestaande objecten. “Ik construeer op een plat vlak lijnen en kleurcombinaties met 't doel algemeene schoonheid zoo bewust mogelijk uit te beelden. (...) Ik wil de waarheid zoo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheeren tot ik kom tot het fundament”, zo beschreef hij zijn eigen aanpak.

Nieuwe Beelding

Na drie jaar in de Franse hoofdstad keerde Mondriaan in 1914 terug naar Nederland. In de daaropvolgende periode verdween het realistische aspect geleidelijk aan volledig uit zijn schilderijen en maakte de schilder voortaan enkel nog gebruik van horizontale en verticale lijnen, afgewisseld met vlakken in de primaire kleuren rood, blauw en geel. Samen met enkele andere Nederlandse kustenaars - die gezamenlijk bekend stonden als de ‘bewust abstracten’ - legde Mondriaan hiermee de grondslag voor de stroming van het neo-plasticisme ofwel de Nieuwe Beelding.

Hoogtijdagen

In 1919 verhuisde Mondriaan opnieuw naar Parijs, waar hij zijn hoogtijdagen in de internationale kunstwereld beleefde. Ondanks zijn succes bleef de schilder echter nog altijd experimenteren. Zo presenteerde hij in 1931 zijn ‘Compositie met twee lijnen’, dat - zoals de naam van het werk al doet vermoeden - slechts bestond uit twee elkaar kruisende zwarte lijnen op een diagonaal opgehangen doek.

Na een lange periode in Parijs verhuisde Mondriaan in 1938 naar Groot-Brittannië, om vervolgens twee jaar later door te reizen naar New York. Daar beleefde Piet Mondriaan nog enkele succesvolle laatste jaren voor zijn overlijden op 1 februari 1944.

Portret

Mondriaan verwierf zijn bekendheid vooral door zijn abstracte schilderijen, maar toch duiken er soms ook nog werken van hem in een andere stijl op. Zo ontdekte men afgelopen weekend tijdens het televisieprogramma ‘Schatgraven’ van Omroep Gelderland een vroege Mondriaan uit 1896. Het bleek te gaan om een portret van een vijfjarig jongentje, de opa van de huidige eigenaar. Volgens experts is de kunsthistorische waarde van het schilderij groot omdat het een toevoeging is aan het oeuvre van de schilder.