Achtergrond van Sinterklaas Kapoentje

Nu Sinterklaas weer in het land is zijn ook de Sinterklaasliedjes weer overal te horen. Sommige van deze liedjes zijn al erg oud. Eén van de bekendste liedjes is ‘Sinterklaas Kapoentje’, dat stamt uit de negentiende eeuw. Maar wat is een kapoentje eigenlijk en hoe is het woord in dit lied terechtgekomen? 

Het woord ‘kapoentje’ heeft verschillende betekenissen en er zijn dan ook meerdere verklaringen voor hoe het woord ‘kapoentje’ in het beroemde Sinterklaaslied terecht is gekomen.

Gecastreerde haan

De eerste theorie heeft te maken met de meest bekende betekenis van het woord ‘kapoen’, namelijk ‘gecastreerde haan’.Dit is niet iets dat je op het eerste gezicht zou associëren met Sinterklaas. Er wordt echter gesuggereerd dat de naam duidt op de celibataire levensstijl van bisschop Sint Nicolaas. De geheelonthouding van Sinterklaas zou dan geassocieerd worden met castratie. In de loop van de geschiedenis zijn mensen die geen kinderen konden krijgen wel vaker aangeduid als ‘kapoentje’ en dit zou ook voor Sinterklaas op kunnen gaan.

Deugniet of kwajongen

Een andere theorie gaat uit van een hele andere betekenis van het woord ‘kapoentje’. Het woord werd namelijk ook eeuwen gebruikt als een synoniem van ‘schurk’ of ‘bandiet’. In de negentiende eeuw is de betekenis van het woord ‘kapoentje’ echter wat minder negatief geworden. Zo is de betekenis van ‘kapoentje’ vooral in het Vlaams van ‘deugniet’ of ‘kwajongen’ naar een meer liefkozende naam voor kinderen verschoven. Deze betekenis van het woord ‘kapoentje’ zou ook in het lied verwerkt kunnen zijn. Sinterklaas is immers een feest dat bedoeld is voor kinderen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Klaas Kapoen

Nog weer een andere theorie heeft te maken met een belangrijke figuur uit spotprenten in de negentiende eeuw, Klaas Kapoen. Deze Klaas Kapoen was een echte misdadiger. Hij was een dief en een moordenaar en eindigde uiteindelijk op het schavot. De verhalen over Klaas Kapoen waren in die tijd populair en Klaas Kapoen was een ware beroemdheid. Hierdoor vermoeden sommige mensen dat aan de andere beroemde Klaas ook de naam ‘Kapoentje’ is meegegeven.

Rijmwoord

Er is ook nog een veel eenvoudigere verklaring. Volgens deze verklaring moet er achter het voorkomen van ‘kapoentje’ in het Sinterklaaslied niet meer gezocht worden dan dat het rijmt op schoentje.

Rode jurk

Een laatste in de literatuur aangedragen theorie heeft te maken met wéér een andere betekenis van het woord ‘kapoentje’. In sommige streken werd dit woord gebruikt om een rode jurk mee aan te duiden. Omdat Sinterklaas altijd een rode jurk draagt zou deze betekenis van ‘kapoentje’ in het lied terecht zijn gekomen. Er bestaan, kortom, verschillende theorieën over de oorsprong van "Sinterklaas Kapoentje", waardoor het onmogelijk is om met zekerheid te stellen waar het beroemde Sinterklaasliedje vandaan komt.

Of dat echter afbreuk doet aan een van de beroemdste Nederlandstalige kinderliedjes, is echter een tweede. Of het liedje nou gebaseerd is op het ouderwetse synoniem voor "boefje" of op een beruchte moordernaar: "Sinterklaas Kapoentje" zal in de aankomende jaren hoogstwaarschijnlijk blijven behoren tot de "greatest hits" van het Sinterklaasfeest.

Leestip:

Nederlandse jaarfeesten en hun liederen door de eeuwen heen
Auteurs: Marita Kruijswijk en Marian Nesse
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789065509338
Winkelprijs: €25,–Bestel Nederlandse jaarfeesten en hun liederen door de eeuwen heen

Afbeelding:

Schoen zetten voor de open haard of de kachel. Uit: Hopsasa: knie- en bakerdeuntjes uit de oude doos, auteur onbekend (Leiden, 1873). [Public Domain] via Wikimedia Commons