Koningssloep: de ‘Gouden koets te water’ sinds 1816

''De troonsbestijging van Willem-Alexander en de viering van 200 jaar koninkrijk is het perfecte moment om het nationale icoon terug te geven aan de Nederlanders,'' aldus Willem Bijleveld, directeur van het Scheepvaartmuseum, over het streven van het maritieme museum om de monumentale Koningssloep ‘vaarklaar’ te maken voor de inhuldiging van Willem Alexander op 30 april 2013. De zogenaamde ‘Gouden koets te water’ werd in 1816 gebouwd, en is in 1962 voor het laatst gebruikt bij het zilveren huwelijk van koningin Juliana en Prins Bernhard.

In opdracht van Koning Willem I begonnen in 1816 een handjevol scheepstimmerlieden op de Rotterdamse marinewerf aan de bouw van de zeventien meter lange ‘eere- of statiesloep’. Opmerkelijk genoeg was bij het ontwerp van dit vaartuig voor de vorm van een galei gekozen. In tegenstelling tot de gangbare ‘vorstelijke’ zeiljachten hadden galeischepen een negatieve connotatie, omdat in het verleden altijd slaven aan de roeiriemen van galeien werden geketend. De Nederlandse Koningssloep brak echter met deze traditie en werd gebouwd om door vrije matrozen geroeid te worden.

De begroting voor de vervaardiging van de koninklijke galei bedroeg zo’n 3500 gulden. Hiervan was slechts een klein bedrag bestemd voor de uitbetaling van een karig arbeidersloon. De aanschaf van kostbare bouwmaterialen zoals het koper- en ijzerwerk en grote hoeveelheden bladgoud slokte het grootste gedeelte van het budget op. De Koningssloep werd bovendien voorzien van een sierlijk beeldhouwwerk en een ruime baldakijn.

In 1818 was de Koningssloep gereed. Om onduidelijke redenen voer Willem I er zelf echter nooit op. In 1841 nam zijn opvolger Willem II het vaartuig voor het eerst in gebruik tijdens een bezoek aan Rotterdam. Tijdens de regeerperiode van koningin Wilhelmina voer de Koningssloep regelmatig uit om de koninklijke familie te verplaatsen bij bijzondere gelegenheden, zoals staatsbezoeken. In 1962 werd de ‘Gouden koets te water’ voor het laatst bevaren tijdens de viering van het 25-jarige huwelijk van koningin Juliana en Prins Bernhard.

De Koningssloep is nu in het bezit van het Scheepvaartmuseum. Tot de verbouwing van het museum in 2007 werd het pronkstuk binnenmuurs tentoongesteld, maar sindsdien bevindt het waardevolle eigendom zich in een depot. De komende tijd gaat het museum zijn ‘uiterste best' doen het majestueuze vaartuig waterdicht en vaarklaar te maken. Als dit lukt, dan is Willem Alexander op 30 april 2013 de eerste koning die een tocht op de Koningssloep maakt ter gelegenheid van zijn eigen kroning.