Henry Hudson: Kapitein van de Halve Maen

Maar liefst vier keer verliet de Britse ontdekkingsreiziger Henry Hudson de veilige havens van Europa, op zoek naar een nieuwe zeeroute naar Azië. In dienst van de Britten en van de Nederlanders zocht hij zowel in het oosten als het westen naar een doorgang. De eindbestemming haalde hij uiteindelijk niet, maar met zijn verkenningstochten legde Henry Hudson wel de basis voor de latere stichting van Nieuw-Nederland en Nieuw-Amsterdam.

Over de vroege levensjaren van de Brit Henry Hudson is weinig bekend. Historici vermoeden dat hij ergens aan de Britse kust geboren werd, waarschijnlijk omstreeks 1565. Op basis van zijn latere plotselinge aanstelling als kapitein valt af te leiden dat Hudson al op jonge leeftijd kennismaakte met de zeevaart, mogelijk als visser of koopman. Tot slot lijken enkele documenten er op te wijzen dat Hudson eind 16e eeuw in het huwelijk trad met een vrouw genaamd Katherine, met wie hij drie zoons kreeg.

Moskovische Handelscompagnie

De naam van Henry Hudson dook pas voor het eerst echt op in 1607, toen hij door de Engelse Moskovische Handelscompagnie werd ingehuurd om via de zee boven Rusland een route naar Azië te ontdekken. Op 1 mei vertrok Hudson samen met tien andere mannen en één jongen, zijn zoon Jon Hudson, uit de haven van Londen aan boord van het schip Hopewell. De bemanning had gehoopt dat de zomerzon hen door het harde Russische ijs zou helpen, maar zij kwamen bedrogen uit. Halverwege juli liepen ze vast in de omgeving van het Noorse eiland Svalbard, met als gevolg dat Hudson uiteindelijk met lege handen terug moest keren naar Engeland.

Vereenigde Oost-Indische Compagnie

Een jaar later ging Hudson aan boord van hetzelfde schip opnieuw op zoek naar de legendarische Noordoost Passage. Ditmaal voer hij ruim 2.500 mijl en kwam hij helemaal tot het eiland Nova Zembla, maar wederom slaagde hij er niet in om zijn eindbestemming te bereiken. De Engelse kapitein was echter nog niet bereid om zijn zoektocht op te geven en trad in 1609 in dienst bij de Nederlandse koopmannen van de Vereenigde Oost-Indische Compagnie. Zij benoemden hem tot kapitein van de Halve Maen en gaven hem precies dezelfde opdracht mee als hun Engelse concurrenten.

Westwaartse passage

In april 1609 voer Hudson daarom voor de derde keer uit op zoek naar de Noordoost Passage, maar helaas ging voor hem het gezegde ‘driemaal is scheepsrecht’ niet op. Halverwege mei stuitte de Brit wederom op een ondoordringbare ijslaag die hem dwong om te keren. In plaats van direct terug naar Amsterdam te varen, besloot Hudson echter, in strijd met zijn bevelen, om Europa te passeren en nog veel verder naar het westen te trekken. De kapitein had van een aantal andere zeevaarders namelijk geruchten gehoord over het bestaan van een nog niet ontdekte Westwaartse Passage naar Azië via Amerika.

Hudson rivier

Op 2 juli kwam de Halve Maen voor het eerst in aanraking met de Nieuwe Wereld in de omgeving van het Canadese Newfoundland. Gedurende twee maanden verkende Hudson de oostkust van Amerika en kwam hij onder meer langs Cape Cod en Chesapeake Bay. Op 11 september voer hij de rivier op die uiteindelijk zijn naam zou gaan dragen. Onderweg maakte Hudson contact met enkele Indianenstammen, van wie hij bonthuiden kocht. Zijn verkenningstocht en handel stelden de Nederlanders in staat om de rechten op het gebied te claimen, waarmee Hudson in feite de grondslag legde voor de latere stichting van Nieuw Amsterdam en Nieuw Nederland.

Hudson baai

Het nieuws van de succesvolle tocht van Hudson deed al snel de ronde in Europa en in 1610 werd hij daarom weer naar het westen gestuurd, ditmaal in dienst van de British East India Company. Aan boord van de Discovery koos Hudson - wederom in het gezelschap van zijn zoon – deze keer voor een noordelijke route langs IJsland. Via deze weg stuitte Hudson in augustus op een nog onontdekte zeestraat (Straat Hudson) die leidde tot een grote baai (Hudson Baai). Aanvankelijk was de opwinding onder de bemanning groot, want ze dachten eindelijk de roemrijke Noordwest Passage gevonden te hebben, maar niets was minder waar. Na maanden van vruchteloze verkenningstochten viel de winter in en vroor de Discovery vast in de Jamesbaai.

Muiterij

Na een lange en zware winter op het vasteland zagen de bemanningsleden tot hun grote vreugde dat het ijs in de lente van 1611 weer begon te smelten. Hudson zag zijn kans schoon om verder te reizen en gaf het bevel om koers te zetten naar het westen, maar zijn bemanning dacht daar anders over. De zeelieden hadden genoeg van de reislust van hun kapitein en pleegde muiterij. Ze zetten hem, zijn zoon Jon en enkele andere loyale bemanningsleden in een sloep en voeren weg met de Discovery. Sindsdien is er nooit meer iets vernomen van de Britse ontdekkingsreiziger Henry Hudson.

Bron:

Biography.com, 'Henry Hudson'

Afbeelding:

'Sir Henry Hudson entering New York Bay, September 11, 1609, with Indian family watching on shore in foreground', 1898. [Public Domain via Wikimedia Commons]