Ontsnapt aan Derde Wereldoorlog in 1983

Op 26 september 1983 zag wachtcommandant Stanislav Petrov op zijn radarscherm in een geheime bunker bij Moskou iets dat hij nooit had durven dromen. Volgens alle systemen kwamen er Amerikaanse kernraketten op Rusland af. Was dit het begin van de Derde Wereldoorlog? In een paar minuten moest Petrov een beslissing maken, waarmee hij het lot van misschien wel de hele wereld bepaalde. 

Begin jaren ’80 bereikten de spanningen in de Koude Oorlog tussen de Sovjet-Unie en Amerika een hoogtepunt. Op 1 september 1983 hadden de Sovjets namelijk op verdenking van spionage een onschuldig passagiersvliegtuig uit de lucht geschoten, waarbij alle 269 inzittenden omkwamen. Deze actie leidde tot veel protest tegen de Sovjet-Unie, vooral vanuit Amerika.

Geheim controlecentrum bij Moskou

Kort na deze gebeurtenis had Stanislav Petrov op 26 september 1983 dienst in de Serpukhov-15-bunker, nabij Moskou. De bunker was een geheim controlecentrum waar de Sovjet-Unie mogelijke aanvallen van Amerikaanse raketten in de gaten hield, zodat er in het geval van een kernaanval snel gereageerd kon worden met een Russische tegenactie. Die bewuste avond sloeg het waarschuwingssysteem in de bunker alarm.

Nucleair gevaar

Petrov was verantwoordelijk voor het beoordelen van de binnenkomende waarschuwingen en gegevens. Het systeem gaf aan dat er vijf raketten vanuit Amerika de lucht in gestuurd waren. Hoewel Petrov de opdracht had gekregen dergelijke meldingen meteen aan zijn superieuren door te geven, besloot hij dat deze keer niet te doen. Zo’n vijf minuten nadat de alarmbellen rinkelden, trok Petrov de conclusie dat de VS een kernaanval niet zou starten met slechts vijf raketten, en dat de melding dus wel vals alarm moest zijn. Hij maakte zijn beslissing onder grote druk van rinkelende bellen, flitsende beeldschermen en met een in paniek schreeuwende collega aan de telefoon.

Voorkomen Derde Wereldoorlog

Later bleek dat Petrov het bij het juiste eind had. Uit een onderzoek kwam naar voren dat de waarschuwingsapparatuur door zonlicht op hoge wolken onterecht een lancering had waargenomen. Door het besluit van Petrov werd er geen Russische kernaanval in gang gezet en is een mogelijke kernoorlog voorkomen. Petrov werd door het Rode Leger niet gestraft voor zijn ongehoorzaamheid, maar ook niet beloond vanwege het goede besluit. Het incident bleef jarenlang geheim.

In 2013, bijna dertig jaar na het incident, kreeg Petrov toch nog waardering voor zijn besluit. Op 17 januari van dat jaar ontving hij de Dresden-prijs. De prijs wordt jaarlijks gegeven aan iemand die zich heeft ingezet voor het voorkomen van conflicten. Bij de uitreiking van de Dresden-prijs zei hij destijds zijn werk alleen gedaan te hebben en zich geen held te voelen. “Ik deed gewoon mijn werk en ben tevreden over hoe ik het gedaan heb.”  In september 2017 bleek dat Stanislav Petrov in mei van dat jaar is overleden. Petrov werd 77 jaar oud.