Codex Atlanticus van Leonardo Da Vinci

Leonardo da Vinci (1452-1519) was een schilder, beeldhouwer, wetenschapper, filosoof en uitvinder uit de Italiaanse Renaissance. Hij wordt door zijn prestaties en talent gezien als het schoolvoorbeeld van de ‘homo universalis’. Een van zijn belangrijkste erfenissen is de Codex Atlanticus, waarin een grote hoeveelheid van zijn schetsen en aantekeningen is gebundeld.

De Codex Atlanticus bestaat uit twaalf gebundelde delen. In totaal beslaan de aantekeningen van Leonardo Da Vinci 1119 pagina's die geschreven zijn tussen 1478 en 1519. De geschriften bevatten studies, ideeën en schetsen. Da Vinci behandelt hierin onderwerpen zoals geneeskunde, mechaniek, vliegkunst, wapens, wiskunde, natuur en muziekinstrumenten. Ook bevat de Codex studies voor een aantal van zijn beroemde schilderijen. Veel van de ontwerpen en ideeën van Leonardo Da Vinci waren hun tijd ver vooruit, zoals aantekeningen over bruggen en vliegkunst. Typerend voor Da Vinci is dat alle teksten in de Codex Atlanticus zijn geschreven in spiegelbeeld.

Ontstaan van de Codex

Da Vinci liet zijn geschriften na zijn dood in 1519 na aan zijn leerling Francesco Melzi. Deze bewaarde ze goed, maar nadat Melzi overleed in 1570 werden veel van de geschriften verkocht en verspreid door heel Europa. Een aantal aantekeningen kwam aan het einde van de 16e eeuw in het bezit van kunstenaar Pompeo Leoni. Leoni verzamelde een groot deel van de geschriften en voegde ze samen. Hiervoor gebruikte hij papier dat ook voor het maken van atlassen werd gebruikt. Hieraan ontleent de Codex Atlanticus zijn naam.

Bezit van Napoleon

Leoni's erfgenamen verkochten de Codex aan de Markies Arconati, die het in 1637 op zijn beurt schonk aan de Biblioteca Ambrosiana in Milaan. Nadat Milaan in 1796 werd ingelijfd door Napoleon Bonaparte werd de Codex Atlanticus tijdelijk tentoongesteld in het Louvre in Parijs. In 1815 werd het boek echter teruggegeven aan de Biblioteca Ambrosiana, waar het tot de dag van vandaag bewaard wordt.

Naast de uitgebreide Codex Atlanticus bestaan er nog meer codices van Leonardo Da Vinci, waaronder de Codex Arundel, de Codex Leicester, de Codex Urbinus Latinus 1270 en de Codex Trivulzianus. Ondanks dat er veel materiaal bewaard is gebleven zijn er ook veel boeken van Da Vinci kwijt of verloren gegaan.

Tentoonstelling Da Vinci The Genius

Da Vinci vervaardigde een groot aantal schetsen van machines - waaronder een vliegmachine, een katapult en een tank - maar veel hiervan zijn nooit gebouwd. In de tentoonstelling Da Vinci The Genius kun je de bijzondere uitvindingen eindelijk op ware grootte zien.

Da Vinci The Genius is tot en met 6 januari 2014 in ons land te zien in het monumentale gebouw van Post Rotterdam (voor adresgegevens: zie onder). De tentoonstelling bleek uiterst succesvol in het buitenland, met al meer dan 4,5 miljoen bezoekers in o.a. Moskou en Sydney, en biedt dan ook het meest complete overzicht ooit van de Florentijse meester.