Geschiedenis van Rottumerplaat en Rottumeroog

Uit onderzoek van Rijkswaterstaat en Deltares blijkt dat onze achterste twee waddeneilanden, Rottumerplaat en Rottumeroog en de zandplaat Zuiderduin de komende decennia niet zullen verdwijnen. Aanvankelijk werd vaak gedacht dat deze onbewoonde eilanden binnen een afzienbare tijd zouden kunnen vergaan. Ondanks dat er geen mensen op de eilanden meer wonen kennen ze toch een rijke historie.

Eerste Melding van Rottumeroog

Over Rottumeroog – of het eiland van Rottum, zoals het toen nog heette – werd voor het eerst melding gemaakt in 1354. Waarschijnlijk ging het op dat moment om het eiland Monnikenlangenoog, dat tussen de 15e en 17e eeuw opsplitste in meerdere kleine eilandjes. Het eiland was eigendom van twee kloosters, te weten: het Benedictijnerklooster Juliana in de gelijknamige plaats en het Premonstratenzer Oldeklooster te Marne. Rottumeroog lag op dat moment op de plek waar nu Rottumerplaat ligt.

Bewoning op Rottumeroog

Na de Reformatie kwam het eiland in 1595 in handen van de Staten van Stad en Lande, zoals Groningen toen heette. Deze verpachtte het eiland in die periode aan verschillende Groningse adellijke families. In 1706 werd het eiland door de toenmalige eigenaar, de rechter Abel Eppo van Bolhuis verkocht aan de Ierse edelman graaf Donough MacCarthy. MacCarthy was na de Glorious Revolution – waarbij Willem III van Oranje de macht in Engeland verkreeg – verbannen uit Ierland, omdat hij de katholieke koning Jacobus II had gesteund.

Beschuldiging

MacCarthy gebruikte het eiland als landgoed en buitenplaats, voer defilés met zijn schepen langs de kust en hielp met het bergen van gestrande schepen. De Engelsen – die blijkbaar vonden dat de graaf met zijn verbanning nog niet genoeg gestraft was – beschuldigden hem ervan dat hij bij het bergen spullen achterhield, maar konden hiervoor echter nooit echte bewijzen vinden. Door een zware vloed in 1717 werd MacCarthy gedwongen het eiland te verlaten, dat hij overigens nog wel tot 1731 in eigen bezit hield.

Het nieuwe eiland Rottumerplaat

Tussen 1876 en 1965 woonde er op het eiland enkel een landvoogd, die door het Rijk was aangesteld om hier onderhoud te plegen. Pas in de negentiende eeuw, om precies te zijn in 1860, werd ook voor het eerst melding gemaakt van het eiland Rottumerplaat. Een zandplaat die tussen Schiermonnikoog en Rottumeroog was ontstaan was op dat moment zo hard gegroeid, dat men vond dat het als eiland een waardiger naam verdiende.

Gebruik van Rottumerplaat

Na 1965 zijn de eilanden Rottumeroog en Rottumerplaat op twee momenten nog kort bewoond geweest. Dit gebeurde eerst in 1971 toen de schrijvers Godfried Bomans en Jan Wolkers besloten ieder een week op het eiland door te brengen. Vooral voor Jan Wolkers was dit een onvergetelijke ervaring en een reden om zich uiteindelijk op een ander waddeneiland, Texel, te vestigen. Bomans werd juist erg ongelukkig en bang op het eiland, waardoor hij zijn verblijf voortijdig afbrak. Ook mogen er in de zomer enkele vogelwachters op het eiland komen.

Bezetting

In 1991 werd het eiland Rottumeroog voor korte tijd bezet door de zoon van de laatste voogd, Hendrik Toxopeus, omdat hij bang was dat het eiland door het beleid van Rijkswaterstaat volledig zou verdwijnen. Na 1985 was met name Rottumerplaat inderdaad sterk in omvang afgenomen. Ondanks dat de overheid haar beleid om de eilanden voor het grootste deel met rust te laten hierna nauwelijks heeft veranderd, lijkt het erop dat het herstellend vermogen van de natuur groter is dan Toxopeus had verwacht.