Kamp Westerbork en het mislukte bevrijdingsplan van Bastiaan Ader

Dirk Mulder, directeur van het Herinneringscentrum Westerbork, wil een onderzoek naar het bevrijdingsplan van kamp Westerbork. In 1944 zou de Nederlandse verzetsstrijder en dominee Bastiaan Ader bezig zijn geweest met een bevrijdingsplan. Hij werd echter opgepakt en gefusilleerd, waardoor zijn plan niet uitgevoerd kon worden.

Bastiaan Ader

Bastiaan Ader was in 1909 geboren in ’s-Gravenzande. Hij zou een begaafd mens zijn geweest. Zo was hij avontuurlijk, creatief, technisch en muzikaal. Hij kon zelfs een stoomlocomotief besturen en was op de fiets door Oost-Europa naar Palestina gefietst. Toch volgde hij zijn roeping om theologie te studeren en werd predikant in het Groningse dorpje Drieborg.

Verzetswerk

Twee jaar na zijn aanstelling als dominee brak de Tweede Wereldoorlog uit. Al snel raakten Ader en zijn vrouw betrokken bij het verzetswerk. In hun huis zaten tientallen mensen ondergedoken en Ader hielp honderden mensen aan een onderduikadres. In juli 1944 werd hij echter verraden door een politieman en opgepakt. Op 20 november 1944 werd hij in Veenendaal doodgeschoten.

Deportatie van gevangenen in kamp Westerbork

Bevrijdingsplan Bastiaan Ader

Zijn terechtstelling was bijzonder treurig, want Ader werd gezien als een van de kopstukken van het verzet. Door zijn arrestatie viel het plan om kamp Westerbork aan te vallen in duigen. Er zouden zelfs 200 verzetsstrijders beschikbaar zijn gesteld. Ader was van plan om met een trein het kamp binnen te rijden en zo de gevangenen te bevrijden. Onderzoek moet uitwijzen wat de precieze plannen waren en waarom de operatie niet doorging toen Ader werd opgepakt.

Bevrijding van Westerbork

De bevrijding van kamp Westerbork liet nog even op zich wachten. Het kamp werd niet bevrijd door de verzetslieden, maar op 12 april 1945 door Canadese soldaten. De SS- leiding was op 11 april vertrokken en had de leiding overgedragen aan de Nederlander Aad van As. Van As overhandigde het kamp aan de Canadezen, maar de gevangenen moesten nog blijven omdat het buiten het kamp nog te gevaarlijk was. Er waren zo’n 850 gevangenen toen de Canadezen aankwamen.

Het Kruis op de berg

De aanleiding van het onderzoek naar de bevrijding van Westerbork, is het boek Het kruis op de berg geschreven door Constant van den Heuvel. In dit boek wordt onder andere het bevrijdingsplan van Bastiaan Ader onderzocht. Tevens worden de andere slachtoffers van de fusillade in Veenendaal besproken. De directeur van het Herinneringscentrum Westerbork overweegt om een tentoonstelling over Aders bevrijdingsplan te maken.