Het leven van Herodotus

Herodotus, de man die dacht dat er in India behaarde mieren leefden die kuilen groeven op zoek naar goud. En niet zomaar mieren: nee, volgens Herodotus konden de mieren zo groot worden als een vos. Maar Herodotus is ook de man die vaak de ‘vader van de geschiedenis’ wordt genoemd en die bekend staat om zijn objectieve weergave van de werkelijkheid. Herodotus heeft vooral bekendheid verworven door zijn werk ‘De Historiën’, het oudste omvangrijke werk dat van een geschiedschrijver bewaard is gebleven.

Herodotus wordt omstreeks 485 voor Christus geboren in Halicarnassus, het tegenwoordige Bodrum in Turkije. Na een mislukte staatsgreep verhuist Herodotus naar het Griekse eiland Samos. In de jaren die volgen vergaart hij kennis van de wereld door een reeks studiereizen te maken. Zo reist hij onder andere in Griekenland, Klein-Azië, Opper-Egypte, Noord-Afrika en delen van het Midden-Oosten. Na deze reizen vestigt Herodotus zich in Athene, waar hij aan de slag gaat als logios, een verteller van verhalen. Na enkele jaren in Athene te hebben gewoond, vertrekt hij naar de Pan-Helleense kolonie Thurii in Zuid-Italië om daar de rest van zijn dagen te spenderen. Hij maakt er zijn werk ‘De Historiën’ af en sterft in Thurii rond 426 voor Christus.

Eerste vermelding van een veiling

In ‘De Historieën’ schrijft Herodotus voornamelijk over de Perzische oorlogen, maar bijvoorbeeld ook over de Berbers in Marokko, de Egyptische farao Menkaura en het gebruik van cannabisplanten. Ook wordt de eerste schriftelijke vermelding van een veiling toegeschreven aan Herodotus. Bloemenveilingen, huisveilingen en autotaxaties: allen zijn ze te herleiden tot 500 jaar voor Christus. Herodotus beschreef in zijn werk zelfs hoe in Babylon huwbare vrouwen verkocht werden aan de hoogstbiedende man.

Streven naar geloofwaardigheid

Herodotus wordt vaak gezien als de eerste schrijver die naast verhalen ook waarde hechtte aan historische feiten. Om zijn geloofwaardigheid extra kracht bij te zetten, vertelt hij in zijn werk vaak meerdere varianten van hetzelfde verhaal. Het kwam immers vaak voor dat er in de volksmond verschillende versies van een verhaal bestonden, zonder dat iemand wist welke de juiste was. Na het vertellen van de verhalen geeft Herodotus zijn mening over de meest waarschijnlijke variant. Hij streefde dus actief naar de historische waarheid. Bovendien was hij de eerste die op zoek ging naar de oorzaak en het gevolg van een bepaalde gebeurtenis.

Toch zijn er ook zaken die afbreuk doen aan zijn geloofwaardigheid. Herodotus wilde de zaken weliswaar zo objectief mogelijk weergeven, maar in ‘De Historiën’ komt duidelijk naar voren dat hij de Grieken superieur vond ten opzichte van ieder ander beschreven volk. Hij was er bovendien van overtuigd dat Griekenland het centrum van de wereld was. Herodotus dacht namelijk dat de aarde een platte ronde schijf was, met Griekenland in het middelpunt en omringd door de ‘Oceanus’, een gigantische rivier die voortdurend stroomt. Hoe verder je van het centrum weg ging, hoe vreemder en barbaarser de volkeren zouden zijn. Andere zaken die afbreuk doen aan de geloofwaardigheid van Herodotus zijn verzonnen anekdotes en zijn geloof in dromen, wonderen en orakels.