De opening van Disneyland: idee, ideaal, monumentaal

Op 17 juli 1955 opende Disneyland in het Californische Anaheim voor het eerst haar deuren. Het was een nieuw soort pretpark. Het was niet alleen groter dan bestaande parken, het was ook schoner, kleurrijker en mooier, maar ook veel duurder. Het was niet alleen een pretpark: het was een hele nieuwe wereld, naar Amerikaans model.

Aartsvader Walt Disney was zelf aanwezig bij de grote opening. Disney was zeer nauw betrokken bij de oprichting van het pretpark. Hij hield zich nauwgezet bezig met de inrichting en organisatie van het park. Naar eigen zeggen kwam Disney op het idee nadat hij zijn dochters naar een stadspark bracht om ze te laten spelen. Hij verveelde zich en kreeg het idee een park te creëren waar iedereen zich kon vermaken: kinderen én hun ouders.

Schaalvergroting is het toverwoord

Pret- en attractieparken bestonden al veel langer. Sinds de Renaissance bestaan er plekken waar men zorgeloos een dag kon doorbrengen. Veelal waren dit kermissen waar men kon genieten van tuinen, voorstellingen en eenvoudige spelletjes. Disneyland sloot natuurlijk aan op deze traditie. Het park was echter ook de eerste in haar soort. De schaal van Disneyland was ongekend. Het doel was het bieden van onderdak voor bezoekers uit de hele Verenigde Staten. Het park was dan ook zeer duur: 17 miljoen dollar werd er betaald voor de aanleg, dit was veel meer dan oorspronkelijk was begroot. Walt Disney betaalde dit bedrag grotendeels zelf.

‘It’s kinda fun to do the impossible’

Het park diende de bezoeker niet alleen zijn zorgen te laten vergeten. Het park had, volgens Disney, een belangrijke educatieve waarde. Het park moest gezinnen samenbrengen en ouders onderwijzen in het scheppen van een betere wereld.

‘The happiest place on earth’

Het bezoekende Amerikaanse gezin kon zich onderdompelen in een blije en perfecte wereld van Disneyland Anaheim. Het resort bood alles wat een mens nodig had. Er waren hotels en restaurants in meerdere prijsklassen, een mens kon hier jaren leven zonder het park te hoeven verlaten. Het park was een weerspiegeling van een perfecte wereld: kleurige bloemen, gemaaid gras en schone wandelpaden.

Regels en orde in Disneyland

Vermoeidheid bestond evenmin, monorail en treintjes vervoerden (en vervoeren nog altijd) gasten door het park, dat een - voor die tijd ongekende - 65 hectares groot was. Er bestonden (en bestaan) zeer strenge richtlijnen voor het personeel: viezigheid moet snel worden geruimd, men dient zich beleefd te gedragen en de kleding moet ten allen tijde brandschoon zijn.

De American Dream

Het succes van het Disneyland Anaheim heeft een symbolische waarde. Het werd gebouwd en geopend in de tijd van de ongekende economische groei in het naoorlogse Amerika. Het park werd een symbool voor de nieuwe, welvarende middenklasse. Het was een voorbeeld van de American Dream. Disney illustreerde deze gedachte met de volgende woorden:

Disneyland is dedicated to the ideals, the dreams, and the hard facts that have created America... with the hope that it will be a source of joy and inspiration to all the world.

  Inderdaad, Disneyland was het hoogtepunt van Amerikaanse cultuur. Het park was ingedeeld in meerdere thema’s, die elk een deel van de Amerikaanse cultuur vertegenwoordigden. Main Street stond voor het nostalgische Amerika, Frontier land vertegenwoordigde de ruige cowboymentaliteit, in Tommorowland werd de innovatieve kracht getoond, Adventureland toonde het Amerikaanse natuurschoon en Fantasyland toonde de sprookjes die Disney bekend maakten.

Wegzakken in het asfalt

De opening van het park op 17 juli was een groot succes. Té groot, het aantal gasten overschreed de verwachtte aantallen en het park was overvol. De buitengewone hitte deed mensen wegzakken in het asfalt, dat de voorgaande dag was gelegd. Ook waren er problemen met de waterleiding die de fonteinen buiten werking stelde. Een gaslek maakte een aantal attracties onbereikbaar.

De lokroep van Disneyland

Het park floreerde na deze opstartproblemen: binnen drie maanden werd de miljoenste bezoeker verwelkomd. Nauwelijks twee jaar later de 10 miljoenste. De zakenman Disney wist wat zijn publiek wilde, tegelijkertijd wist hij hoe hij de welvarende Amerikaanse middenklasse kon overtuigen; hij startte met het werven van publiek. Hij sloot een overeenkomst met de Amerikaanse televisiezender ABC. In de aanloop naar de opening van het pretpark zou deze zender programma’s uitzenden. Ook zou het de feestelijke opening en de  verdere ontwikkelingen van het park vastleggen.

Eén grote familie

Disneyland Anaheim is voorbijgestreefd door haar jongere, maar grotere zus; Disney World Florida is groter, heeft meer hotels én bezoekers per jaar. Andere leden van de Disneyfamilie zijn Disney Tokyo, het onsuccesvolle Disneyland Parijs en Disney Hong Kong. Er zijn daarnaast plannen voor een park in Sidney en Dubai. Elk van deze bestaande en opkomende parken volgen een gelijke formule van perfectie, idealisme en een heleboel reclame.