Betrekkingen tussen Nederland en China vanaf de 17e eeuw

Deze week bezoekt onze koning Willem-Alexander China tijdens een staatsbezoek. Het doel van het bezoek is vooral het versterken van de economische relatie tussen Nederland en China. Daarnaast staan ook onderwerpen als duurzaamheid en mensenrechten op het programma. De samenwerking tussen beide landen gaat ver terug. In de 17e eeuw zetten Nederlandse ontdekkingsreizigers namelijk al voet aan Chinese wal.

De 17e eeuw markeerde het begin van de Nederlandse ontdekkingsreizen. De Indonesische eilanden waren als eerste aan de beurt, maar al snel volgden de Nederlanders het voorbeeld van de Portugezen en verbreedden hun interesse richting China.

1622: het begin van een tijdperk

De China-campagne van de VOC (Vereenigde Oostindische Compagnie) in 1622, betekende het begin van de Nederlandse aanwezigheid in China. Jan Pieterszoon Coen startte de reis met als doel de koloniale expansie in Azië. China was vooral een begeerd deel voor de strateeg. Het was echter niet gemakkelijk zijn doel te bereiken, door de aanwezigheid van andere koloniale landen als Portugal en Spanje.

In de aanval

Om toch een voet aan de grond te krijgen in Azië ging de VOC in de aanval vanaf zee. Tijdens de aanvallen probeerde ze ook op land haar autoriteit te laten gelden. Dit werd gedaan op gewelddadige wijze, wat logischerwijs zorgde voor veel tegenstand van de inheemse bewoners. De VOC werd meerdere malen teruggedrongen. Zo kwamen ze terecht op een nabij gelegen eiland: Formosa, het huidige Taiwan.

‘Het eylant Formosa’

Onder leiding van kapitein Martinus Sonck kreeg de VOC het westelijke deel van het eiland Formosa in handen. Ze hielden dit van 1624 tot 1662. De Nederlandse kolonisten stichtten een hoofdkwartier onder de naam ‘Fort Zeelandia’. Om dit te kunnen laten bouwen maakten de Nederlanders veel Chinese inwoners van Taiwan en bemanningen van passerende schepen tot slaaf.

De keizer in Peking paaien

Op Taiwan begonnen de Nederlanders succesvol rijst en suikerriet te verbouwen. De hoofdreden van de aanwezigheid van de VOC was echter de handel. De Chinezen stonden niet erg open voor handel met de VOC, waarop de Nederlanders het meer diplomatiek probeerden aan te pakken. Een Nederlandse delegatie vertrok onder leiding van Pieter de Goyer en Jacob Keyzer in 1656 naar Peking om de keizer te ‘paaien’. 

" target="_blank">

De tegenzin van China

Hoewel de Nederlanders zich nederig opstelden, had ook deze poging tot een handelsmonopolie met de Chinezen geen succes. De Chinezen bleven wantrouwig. In 1662 kwam er een eind aan de Nederlandse overheersing op Taiwan. Door een lokale opstand werden de Nederlanders verdreven. Dit gebeurde mede door een vloot van de krijgsheer Zheng Chenggong, die met zijn schepen de oostkust van China regeerde en loyaal was aan de Chinese heersers. De VOC verloor hun laatste vesting – Fort Zeelandia – na een belegering van acht maanden. Hierdoor kwamen de betrekkingen tussen China en Nederland voorlopig tot een eind.

Een nieuwe periode

In de 18eeeuw werd een nieuwe poging gedaan tot handel tussen Nederland en China. Ditmaal met succes. China stond meer open voor handel met buitenlanders. Vanaf 1728 had de VOC een handelspost in de Chinese stad Kanton. Er werd vooral gehandeld in thee en porselein. Ook op het gebied van scheepstechnologie wisselden de twee landen veel informatie uit.

Deze tekst is een bewerking van een eerder verschenen artikel op isgeschiedenis.nl