Grote smog van 1952 in Londen
Vandaag de dag is het een bekend gegeven in veel grote industriële steden: smog, de combinatie van rook (smoke) en mist (fog). Een halve eeuw geleden was men echter een stuk minder bekend met dit vervuilende fenomeen. Zo kon het gebeuren dat er in de dagen na 5 december 1952 maar liefst 12.000 inwoners van Londen omkwamen tijdens de ‘Grote smog van 1952’.
In het najaar van 1952 werd Londen getroffen door een koudegolf met temperaturen tot ver onder het vriespunt. De inwoners van de Engelse hoofdstad reageerden hierop door te doen wat ze altijd deden in dit soort situaties: meer kolen verbranden om hun huizen warm te houden. In de nacht van 4 op 5 december sloeg het weer echter plotseling om. Er verscheen een hogedrukgebied boven Londen, met als gevolg dat de koude lucht eronder gevangen zat en geen kant meer op kon.
Peasoupers
De Londenaren waren hier echter niet van op de hoogte en dus bleven zij gewoon stoken. De dikke mist in de stad raakte hierdoor langzaamaan steeds verder vervuild, maar niemand maakte zich echte zorgen. Men had in Londen wel vaker last van vervuilde wolken, die de inwoners vanwege de gelige kleur ook wel ‘peasoupers’ (erwtensoepen) noemden. Vaak trok deze vervuilde lucht na een dag vanzelf weer weg, maar vanwege het hogedrukgebied boven de stad bleek dat dit keer niet het geval.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Ambulances
Door de vervuiling kwam het openbare leven in Londen al snel vrijwel volledig stil te liggen. De zichtbaarheid op de straten nam af tot minder dan een halve meter, met als gevolg dat voetgangers hun eigen voeten niet eens meer konden zien. Veel mensen bleven daarom maar binnen, uit angst om verdwaald te raken in hun eigen buurt. Ook het openbaar vervoer en andere vormen van transport kwamen volledig stil te liggen. Zelfs de ambulances reden niet meer, met als gevolg dat zieke mensen te horen kregen dat zij maar op eigen gelegenheid naar het ziekenhuis moesten komen.
Theaters en bioscopen
Na verloop van tijd begon de smog zelfs door te dringen het interieur van een aantal gebouwen in Londen. Zo moesten enkele theater- en bioscoopvoorstellingen afgelast worden omdat het publiek door de vervuilde lucht het podium en de schermen niet meer kon zien. Op 9 december 1952 - vier dagen na het begin van de smog - klaarde de lucht weer enigszins op, maar dit betekende nog niet het einde van de problemen. Door de langdurige aanwezigheid van de smogwolk gingen alle oppervlaktes in Londen namelijk inmiddels verborgen onder een dikke laag vuil en roet. Pas met de komst van regen enkele dagen later was de stad echt bevrijd van de ‘Great Smog of 1952’.
Slachtoffers
Maar toen de lucht eindelijk was opgeklaard werden de gevolgen van de vervuiling pas echt duidelijk. Ruim 4.000 mensen waren tussen 5 en 9 december om het leven gekomen, waaronder veel ouderen die al eerder last hadden van ademhalingsproblemen. In de dagen daarna kwamen nog eens 8.000 mensen om het leven als gevolg van klachten die in verband stonden met de smogwolk. Bovendien werden de Londense ziekenhuizen overspoeld door de 100.000 andere mensen die eveneens gezondheidsklachten overhielden aan de vervuiling.
Milieumaatregelen
De ‘Grote smog van 1952’ had uiteindelijk grote gevolgen voor de manier waarop men aankeek tegen het probleem van de vervuiling. Zo voerde de stad Londen binnen vier jaar strenge milieumaatregelen door die erop gericht waren de uitstoot van vervuilende rook- en gaswolken sterk te beperken. Toch kon deze ingreep niet voorkomen dat de stad precies tien jaar later, in december 1962, opnieuw getroffen werd door een grote smogwolk.
