Oorlogswinstmakers: geld verdienen aan oorlog

In Turkije is een fabriekje ontdekt dat nepzwemvesten produceerde. Deze zwemvesten hielpen echter weinig wanneer de vluchtelingen in het water belandden. De verkopers van dit soort producten verdienen een goede boterham aan de radeloze vluchtelingen. Tijdens WO I werden dit soort grootverdieners ‘oorlogswinstmakers’ genoemd. Geld verdienen aan oorlog is van alle tijden.

De Eerste Wereldoorlog vond plaats van 1914 tot 1918. Nederland was tijdens deze oorlog neutraal, wat ervoor zorgde dat de oorlogsperikelen een ‘ver-van-mijn-bed-show’ waren. Desalniettemin kampte Nederland met de toestroom van vluchtelingen en de internering van buitenlandse soldaten. Het voedsel ging op de bon. Toch waren er Nederlanders die geen last hadden van de schaarste in levensmiddelen. Een aantal van hen waren zogenaamde oorlogswinstmakers. Nederland telde na de oorlog drie keer zoveel miljonairs als ervoor.

Scheve verhouding: vraag en aanbod

De rijkere Nederlanders hadden de schaarste voor de oorlog al voorzien. Zij kochten etenswaren en andere goederen op, waarna zij tijdens de magere jaren de goederen voor een hogere prijs weer doorverkochten. Er werd wel een oorlogswinstbelasting (OWB) ingesteld in 1916, maar handelaars ontdoken deze belasting vrij gemakkelijk.

Smokkel

Smokkelaars waren oorlogswinstmakers die zich niet aan de import -en exportregels hielden. Tijdens de eerste maanden van de oorlog kon er nog relatief gemakkelijk langs de Belgische grens worden gesmokkeld. Belgische vluchtelingen liepen bijvoorbeeld de grens over, namen producten mee vanuit Nederland, en keerden terug naar hun Vlaamse huis. De grensbewakers, vaak bekenden van de smokkelaars, hadden hier geen bezwaar tegen of hielpen de smokkelaars zelfs mee. Naarmate de oorlog vorderde werden er daarom soldaten ingezet om de grens te controleren. Een nog effectievere maatregel was de plaatsing van een hoogspanningshekwerk begin 1915.