Guantánamo Bay voor eeuwig verhuurd aan Amerika

Guantánamo Bay 1903 - Guantánamo Bay groeide uit van militair steunpunt tot een brute gevangenis, waar gevangenen geheel rechteloos zijn. Het geldt tegenwoordig als een soort niemandsland. Oorspronkelijk was Guantánamo Bay een ‘cadeautje’ van Cuba aan de VS. Op donderdag 23 februari 1903 werd de pacht vastgelegd.

Cuba was aan het eind van de 19e eeuw verwikkeld in een onafhankelijkheidsoorlog met Spanje. Drie jaar lang streden de Cubaanse opstandelingen zonder enig succes. In 1898 besloten de Verenigde Staten om in te grijpen en schaarden ze zich aan de zijde van de Cubanen. Spaanse troepen werden nu in korte tijd verdreven en Cuba kon zich op 10 december 1898 onafhankelijk noemen.

Steunpunt verpacht voor de eeuwigheid

Omdat de VS een grote bijdrage hadden geleverd aan de overwinning, moesten de Cubanen iets in ruil terugdoen. Amerika bedong het recht om enkele marine steunpunten te vestigen op het eiland. Één daarvan was Guantánamo Bay. Een eerste overeenkomst werd getekend in 1902, de tweede op donderdag 23 februari 1903. In de verklaringen stond dat het steunpunt verpacht werd voor de eeuwigheid. Alleen als beide partijen het wilden, kon de huur beëindigd worden.

Drinkwater afgesloten door Castro

Guantánamo Bay bleef Cubaans grondgebied, maar wel Amerikaans bezit. Nadat Fidel Castro aan de macht kwam met de revolutie van 1959, is de huur niet meer betaald. De communistische leider weigerde het bedrag te innen uit woede over de Amerikaanse aanwezigheid. Castro had de toevoer van drinkwater afgesloten, waardoor het personeel van de basis het eigen water met behulp van een dure ontziltingsinstallatie uit de zee moest halen.

Opvang tienduizenden bootvluchtelingen

Gurende de Koude Oorlog was de basis van groot strategisch belang, wegens de dreiging vanuit het communistische Cuba. In de jaren negentig werd het steunpunt vooral gebruikt om de tienduizenden bootvluchtelingen uit Cuba en Haïti onder te brengen. Ze verbleven er in afwachting van toestemming om Amerika te mogen binnentreden. De grondwet van de VS gold niet in Guantánamo, waardoor de vluchtelingen gemakkelijker geweigerd konden worden.

Een schande voor Amerika

Deze status van ‘niemandsland’ werd onder president George W. Bush gebruikt om een gevangeniskamp op te richten voor vermeende Taliban- en Al-Qaeda strijders. Zonder enige rechtspraak konden deze gevangen berecht, gemarteld en verhoord worden. Hoewel president Obama zei de basis te willen sluiten, is Guantánamo nog steeds operationeel. Diverse mensenrechtenorganisaties en burgers uitten veel kritiek op het detentiekamp. Zo noemde ex-president Jimmy Carter de gevangenis “een schande voor Amerika”.