Nederland als kaasland

Volgens Britse wetenschappers waren mensen die in de Zwitserse alpen woonden, al 3000 jaar geleden in staat om kaas te maken. Hoewel de oudste bewijzen van het produceren van kaas in Nederland ‘pas’ uit 800 v.Chr. stammen, beschouwt men Nederland als een kaasland. Hoe heeft Nederland deze naam gekregen? Een overzicht van de kaasgeschiedenis van Nederland.

Vroegste bewijzen van kaasproductie

Na het onderzoeken van gevonden aardewerk potjes uit 800 v.Chr. bleek dat het bewijs was voor het maken van kaas in Nederland. De potjes waren namelijk gevuld met gaatjes, waarin de wrongel (samengeklonterde melk, na het toevoegen van stremsel) uitlekte en kon drogen. De eerste vermelding van kaas in Nederland in literatuur kwam van de hand van Caesar. In zijn boek De bello Gallico uit 57 v.Chr. liet hij weten dat in het huidige Nederland kaas werd gegeten.

Nederlandse kaas in de middeleeuwen

In de middeleeuwen begon de productie van kaas in Nederland pas echt op gang te komen. Vooral de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Friesland waren door de natte bodem het meest geschikt voor koeien en daarmee voor het maken van kaas. Boeren die in deze provincies woonden, specialiseerden zich zelfs in het creëren van kaas.

Kaasrijkdom

Sommige steden verkregen weegrechten en hadden een waaghuis (waar men de kaas woog).  In de buurt van een waaghuis ontstond dan ook een kaasmarkt. Met weegrechten vergrootte een stad dus haar aanzien. Edam verkreeg haar weegrechten bijvoorbeeld in 1576 van Willem van Oranje. Bovendien ontwikkelden Nederlandse kaasmakers goed houdbare varianten, wat de kaas ideaal maakte voor de export. Deze kazen werden bijvoorbeeld naar Duitsland of over zee naar het Middellandse Zeegebied vervoerd.

Nederland kaasland

Tijdens de Gouden Eeuw ging de kaasexport exponentieel omhoog. Nederland kreeg hierdoor de naam een kaasland te zijn. Kaasdragers in Alkmaar verzamelen zich in 1593 in een gilde. Gouda kaas en Edammer kaas zijn desondanks de twee bekendste Nederlandse soorten, die uiteindelijk wereldwijd zijn verspreid. In 1840 zou een Uruguayaans oorlogsschip zelfs Edammer kaas als kanonskogels hebben gebruikt, waarmee het de mast van een Argentijns schip kapot maakte.

Serieus over kaas

Dat de productie van kaas serieus werd genomen, bleek uit de regels die plaatselijke en regionale overheden opstelden met betrekking tot de kwaliteit van de kazen. Een voorbeeld is het Noord-Hollandse ‘Placaat raakende het vervalschen van de Soetemelk en Kaas daar van gemaakt’. Volgens dit ‘placaat’ moest magere kaas een platte vorm hebben en zonder het merkteken H.K was het niets waard. Dit mertkeken stond voor ‘hobbekaas’ en was de aanduiding voor kaas gemaakt van afgeroomde melk. In 1913 werd het bezitten van een rijkskaasmerk voor een kaasproducent zelfs verplicht.

Nederland kaasexporteur

In de moderne tijd zijn de Nederlandse boeren langzaam overgestapt van kaasproductie op de boerderij naar kaasproductie in zuivelfabrieken. Met het produceren van bijna 800 miljoen kilo kaas per jaar, is Nederland één van de grootste kaasmakers van Europa. Kaas is niet voor niets het enige voedsel waar Nederland internationaal bekend om staat. Ieder jaar komen er talloze toeristen op een stad als Gouda af, alleen om van de Hollandse kazen te genieten.