Geschiedenis van de suiker

Suiker wordt vandaag de dag veel gebruikt, maar wanneer gebruikten mensen het voor het eerst? En hoe zag de verspreiding van het product er door de eeuwen heen uit?

Oorsprong van suiker

Iedereen weet dat suiker gebruikt wordt om eten of drinken te zoeten en dus om een bepaalde smaak te geven. Bij veel dranken en gerechten is suiker een onmisbaar product geworden. In het verleden toen mensen suiker nog niet uit suikerriet haalden, werd er honing gebruikt om gerechten een zoet smaakje te geven. Ook planten en vruchten met een zoete smaak werden als zoetmakers gebruikt. Het was in India dat de eerste suiker werd gegeten, want daar groeiden namelijk suikerrietstengels. De bevolking in dit gebied kauwde op deze stengels vanwege de zoete smaak. Het was rond het jaar 500 v. Chr. dat het de Indiërs lukt om suiker uit de suikerrietstengels te halen. Er werd sap uit het riet geperst, gekookt tot stroop, om het vervolgens te laten kristalliseren.

Arabische suikerhandel

Het is tijdens de Middeleeuwen dat Arabische handelslui techniek om suiker te maken vanuit India overnamen en het proces uitbreidden. De Arabieren creëerden zelfs grote plantages met suikermolens of raffinaderijen. Doordat suikerriet uit een tropisch klimaat komen, hebben ze veel water en ook warmte nodig om goed tot bloei te komen. De Arabieren gebruikten daarom kunstmatige irrigatie. Op deze manier verspreidde de productie van de plant in de Arabische wereld. In Zuid-Europa groeide rietsuiker dan ook voor het eerst rond de 9e eeuw, toen de Arabieren heersten over Sicilië (Emiraat van Sicilië). Ook Spanje, in die tijd het Arabische Andalusië, was een belangrijk centrum voor de productie van het product in deze periode.

Verspreiding in Europa

Via deze plekken werd suiker naar de rest van Europa geëxporteerd. De hoeveelheid geïmporteerd suiker werd hoger naarmate de eeuwen vorderden, doordat er steeds meer geschreven werd over de consumptie van het product in laatmiddeleeuwse, Westerse geschriften. Toch bleef de import van rietsuiker duur. Een andere manier waarop suiker in Europa terecht kwam was via de terugkerende kruisvaarders. Na de campagnes in het Heilige land brachten ze ‘zoet zout’ mee dat de karavanen in het Midden-Oosten vervoerden. Willem van Tyrus, een schrijver over de kruistochten in de late 12e eeuw, beschreef suiker als een “zeer waardevol product, uiterst belangrijk voor het gebruik en de gezondheid van de mens”. De eerste keer dat suiker genoemd wordt in de Engelse taal was pas in de late 13e eeuw.

Slavernij en de suikerbiet

In 1492 herontdekte Christoffel Columbus Amerika en de Caribische eilanden. Hij had een suikerriet plant meegenomen. Daar groeide het goed door het warme klimaat, zware regenval en vruchtbare grond. De Europeanen kwamen er dus achter dat de Nieuwe Wereld, voornamelijk Zuid-Amerika, uitstekend geschikt was voor de productie van rietsuiker. Het was vooral om deze reden dat Europeanen in de eeuwen die volgden slaven uit Afrika haalden om suiker te verbouwen voor de Europese en Amerikaanse markt. Ook de lokale bevolking werd gedwongen om aan het werk te gaan om de geliefde zoetigheid te produceren. Het Franse eiland Haïti werd het centrum van de suikerplantage; circa 500.000 slaven werden hier aan het werk gezet. Rond 1750 was suiker nog steeds een luxeproduct, ondanks dat het beter verkrijgbaar was. Dit kwam door de hoge belastingen op het product; die zouden tot het einde van de 19e eeuw zo hoog blijven dat suiker voor velen onbetaalbaar bleef. Toen de belastingen minder werden, werd suiker goed betaalbaar voor de gemiddelde burger. In de late 18e eeuw ontdekte de Duitse wetenschapper Andreas Marggraf dat er suiker in bieten zat. Sindsdien is de suikerbiet de belangrijkste bron voor suikerwinning in Europa en Noord-Amerika.