Vrede van Breda maakt einde aan Tweede Engels-Nederlandse Oorlog
Op 31 juli 1667 kwam door middel van de Vrede van Breda de jarenlange oorlog tussen Nederland en Engeland ten einde. De vredesovereenkomst werd niet alleen door Nederland en Engeland ondertekend, maar ook door Frankrijk en Denemarken die tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog Nederland steunden. De Vrede van Breda kon de vrede echter niet voor lange tijd behouden, want in de jaren erna werden er nogmaals twee oorlogen gevoerd tussen de twee handelsnaties Nederland en Engeland.
Aanloop Tweede Engels-Nederlandse Oorlog
De Engels-Nederlandse oorlogen worden ook wel zeeoorlogen genoemd, omdat ze voortkwamen uit rivaliteit tussen de twee machtige handelsnaties. Nederland en Engeland, beiden machtige zeevarende rijken, beconcurreerden elkaar in de handel en conflicten over de macht op zee waren meer regel dan uitzondering in de zeventiende eeuw. De eerste Engels-Nederlandse Oorlog werd in 1652-1654 gevoerd nadat de Engelse overheid de handel naar Engeland enkel toegankelijk had gemaakt voor de Engelse handelsvloot door middel van de Akte van Navigatie in 1651. Bij de Vrede van Westminster in 1654 eindigde de oorlog, maar de Akte van Navigatie bleef behouden, net als de spanningen tussen de twee naties.
Tweede Engels-Nederlandse Oorlog (1665-1667)
De Engelsen probeerden in de aanloop naar de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog de Nederlandse handel te dwarsbomen door de onrustige situatie tussen de Orangisten en Staatsgezinden in Nederland verder op te stoken. Wanneer Nederland intern problemen zou hebben, zou dit de Engelse handelspositie ten goede komen. In 1664 veroverden de Engelsen onder andere Curaçao, Nieuw-Amsterdam en het centrum van de Nederlandse slavenhandel door in West-Afrika de Nederlandse factorijen in beslag te nemen. Dit lieten de Nederlanders niet over hun kant gaan dus stuurden zij admiraal Michiel de Ruijter naar de koloniën. De Ruijter herwon de Nederlandse koloniën, maar de koloniale oorlog breidde zich uit naar Europa.
Admiraal Michiel de Ruijter
Op 13 juni 1665 resulteerde de oplopende spanning tussen Engeland en Nederland in de slag bij Lowestoft. De slag werd gewonnen door de Engelsen, maar in januari 1666 ontving Nederland steun van Frankrijk en vervolgde men de strijd. In de tussentijd was De Ruijter teruggekeerd naar Europa en wist hij de Engelsen te overwinnen in augustus 1665 bij de Slag in de baai van Bergen. De Engelsen probeerden voorafgaand aan deze slag een handelsschip van de Nederlanders te onderscheppen en Michiel de Ruijter de toegang te ontzeggen, maar met behulp van de Denen kon De Ruijter hen verslaan.
Holmes's Bonfire en de slag bij Medway
In 1666 ging het mis voor de Republiek. De Engelse vloot wist bij Vlieland de Nederlandse vloot te overvallen en te vernietigen. Meer dan 150 schepen, en het dorp West-Terschelling werden vernietigd in wat Holmes's Bonfire werd genoemd. Een tegenreactie volgde en in de daaropvolgende campagne werd De Ruijters faam nog groter na overwinningen in de Vierdaagse Zeeslag tegen de Engelse vloot en in 1667 de Slag bij Medway. Bij de Slag bij Medway (19 tot 24 juni 1667) voeren de Nederlanders de Theems op tot aan Chatham, waar de grootste marinebasis van de Engelsen gevestigd was. Ze lieten ruim tien schepen in de marinebasis zinken en enterden het Engelse vlaggenschip HMS Royal Charles om deze daarna mee naar Nederland te nemen. Het was een grote zege voor Nederland en had gunstige effecten voor de latere vredesonderhandelingen.
Belang van vrede groeit
De Tweede Engels-Nederlandse Oorlog was vol met tegenslagen en overwinningen aan beide zijden. Voor beide partijen nam de druk in 1667 toe om vrede te sluiten. De Nederlanders moesten hun aandacht verdelen tussen de Engelsen en de in opkomst zijnde Spanjaarden en de Engelsen zagen hun handel gedwarsboomd door de in bezit name van grote delen van hun zuidelijke kuststrook door Michiel de Ruijter.
Vrede van Breda
Breda werd door de Engelse koning Karel II uitgekozen als plaats om te onderhandelen. Door de eerdere politieke bemoeienis van Karel II zag Johan de Witt de Engelse vorst liever niet in Den Haag en werden er een aantal opties aangeboden voor onderhandelingssteden. Karel II was in 1660 als logé bij zijn zus Maria Henriëtte Stuart, de weduwe van Willem II, al in Breda geweest en verkoos daarom Breda. In het Kasteel van Breda gingen in de zomer van 1667 de onderhandelingen van start. De onderhandelingen in Breda gingen met name over een herverdeling van de koloniën en de Akte van Navigatie. Er werd overeengekomen dat de Akte van Navigatie werd versoepeld zodat Nederland meer ruimte kreeg wat betreft de handel naar Engeland. Engeland verkreeg in ruil hiervoor het al bezette Nieuw-Amsterdam, later New York, en een aantal Afrikaanse handelsposten. Suriname bleef bij de vredesovereenkomst in Nederlandse handen. Al met al pakte de Vrede van Breda gunstig voor Nederland uit.
Leestip:
Zeevarenden achter de tralies – De krijgsgevangenen van de grote zeeoorlogen, 1652-1674
Auteur: Gijs Rommelse
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087048365
Winkelprijs: €15,–
