Maria Stuart Koningin Schotland geëxecuteerd

Mary Stuart, queen of Scots

In de Nederlandse bioscopen draaide vanaf 17 januari 2019 de film Mary, Queen of Scots, over de Schotse koningin Mary Stuart. De levensloop van deze vorstin biedt als het goed is meer dan genoeg materiaal voor een meeslepende vertolking op het witte doek. De turbulente regering van Mary staat namelijk bol van machtsstrijd, romantiek en intriges.

Koningin van Schotland na 9 maanden

Mary werd op 8 december 1542 geboren, als dochter van Maria van Guise en Jacobus V, koning van Schotland. Haar vader stierf zes dagen na haar geboorte. Mary was zijn enige wettige kind en daarmee ook de erfgenaam van de Schotse troon. Zo kwam het dat Mary op 9 september 1543 werd gekroond tot koningin van Schotland, drie maanden voor haar eerste verjaardag.

Idyllische jeugd aan het Franse hof

Haar moeder zond Mary op vijfjarige leeftijd naar Frankrijk, als toekomstige echtgenote voor de twee jaar jongere Franse kroonprins. Deze manoeuvre moest een verbond tussen het katholieke Frankrijk en Schotland tegen het protestantse Engeland bewerkstelligen. Mary groeide zodoende samen met haar toekomstig echtgenoot op aan het hof van de Franse koning Hendrik II, omringd door luxe. Hier wijdde de jonge koningin zich graag aan dansen en de jacht, waarin ze allebei excelleerde.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Op achttienjarige leeftijd weduwe

Eenmaal in haar tienerjaren viel Mary naast haar lengte (1.80 meter) op door haar opmerkelijke schoonheid. Met haar slanke figuur, rood-gouden haar en porseleinen huid, gecombineerd met haar intelligentie, voldeed ze helemaal aan het ideaalbeeld van een Renaissance-prinses. Kroonprins Frans II van Frankrijk viel dan ook als een blok voor zijn toekomstige echtgenote en de affectie was wederzijds. In 1558 stapte het verliefde koppel in het huwelijksbootje. Na de dood van zijn vader werd Frans een jaar later koning van Frankrijk, wat Mary koningin van Frankrijk maakte. In 1560 stierf de Fransman echter al aan een oorontsteking, tot verdriet van zijn vrouw.

Geliefd bij het volk, gehaat door de adel

De 18 jaar oude weduwe besloot daarop naar Schotland terug te keren. Eenmaal aangekomen in nam ze in 1561 het bewind over haar geboorteland over. Vanuit Engeland werd dit met argusogen bekeken, aangezien Mary via haar grootmoeder aanspraak op de Engelse troon kon maken. Met haar tolerante bewind wist de koningin zich al gauw populair te maken onder het gewone volk. De Schotse edellieden waren echter een heel ander verhaal. Deze vooral protestantse magnaten moesten niets hebben van hun katholieke vorstin en zaagden voortdurend aan haar stoelpoten, om hun eigen invloed te vergroten.

Mary Stuart Queen of Scots

Hertrouwd uit liefde

Mary was zich ervan bewust dat ze als vorstin snel een erfgenaam moest voortbrengen. Daarom trouwde ze op 29 juli 1565 trouwde ze met Henry Stuart Darnley. De Schotse koningin koos haar echtgenoot uit liefde, wat achteraf een fatale misrekening zou blijken. Onder Darnely’s knappe uiterlijk bleek een zwak maar achterbaks karakter te zitten, waardoor het echtpaar uit elkaar groeide. Om de positie van zijn vrouw te verzwakken, smeedde Darnley samen met de Schotse adel een complot tegen David Rizzio, Mary’s secretaris en vertrouweling. Op 9 maart 1566 werd Rizzio vermoord.

Mysterieuze moord op Darnley

De inmiddels zwangere Mary was diep geschokt en vreesde het volgende doelwit van de samenzwering te zijn. Daarom haalde ze Darnley over om zich weer bij haar aan te sluiten. Samen vluchtte het echtpaar naar Edinburgh, waar op 19 juni 1566 hun zoon Jacobus werd geboren. Darnley stierf acht maanden later onder mysterieuze omstandigheden. Zijn woning werd opgeblazen, waarna zijn gewurgde lijk in de tuin werd gevonden. Lang is er gespeculeerd of Mary achter deze moord zat, maar naar alle waarschijnlijkheid was dit een actie van zijn wraakzuchtige voormalige mede-samenzweerders.

Derde huwelijk kostte haar de troon

Drie maanden later trad Mary voor de derde maal in het huwelijk, deze keer met de Lord Bothwell. Bothwell was een van de hoofdverdachten van de moord op Darnley. Meteen na de moord had hij Mary met 600 soldaten opgewacht en naar zijn kasteel geëscorteerd. Daar trouwde ze met hem. Historici speculeren nog steeds over de vraag of dit uit liefde gebeurde, onder intimidatie werd afgedwongen of een wanhopige poging was om haar troon te behouden. In het laatste geval zat ze er flink naast: de rebellerende edellieden waren er allerminst mee ingenomen dat een van hun medesamenzweerders boven de rest was verheven. Ze namen Mary gevangen en dwongen haar in juli 1567 af te treden ten gunste van haar zoon.

Gevangenschap en onthoofding

Mary wist te ontsnappen en verzamelde haar loyalisten om te vechten voor haar troon. Haar leger werd verslagen in de Slag bij Langside. Na de nederlaag vluchtte Mary naar Engeland waar Elizabeth I op de troon zat. Deze voelde zich bedreigd door Mary ’s aanspraak op de Engelse troon. Mary werd gevangengezet en bracht negentien jaar in gevangenschap door. In 1586 raakt ze betrokken bij de samenzwering van Babington. Dit complot was bedoeld om de Engelse koningin Elizabeth van de troon te stoten en Mary aan de macht te helpen. De samenzwering werd echter ontdekt en Mary Stuart werd ter dood veroordeeld. Op 8 februari 1587 beklom ze met bewonderenswaardige kalmte het schavot, waar de beul haar met twee slagen onthoofde.