Eerste concilie van Nicea (325) bevestigde de drie-eenheid in het christendom

Sinds de oprichting van het christendom in de eerste eeuw na Christus zijn er ruzies en discussies over de leer van het christendom. Want hoe moet je de Bijbel interpreteren? Een van de belangrijkste punten in het christendom is de drie-eenheid van God. Dit werd vastgelegd op het Eerste concilie van Nicea in 325. Het Eerste concilie van Nicea werd gehouden na onrusten en ruzies met het arianisme van de Alexandrijnse priester Arius. Zijn aanhangers werden uiteindelijk als ketters gebrandmerkt.

Arianisme

De arianen werden door de meeste roomse bisschoppen gezien als ketters door hun beeld over Christus. Volgens hen was Jezus gemaakt door God en dus ondergeschikt aan God. De roomse christenen of trinitariërs (tri = drie) hadden echter een duidelijke drie-eenheid. God, Jezus en de Heilige Geest zijn hetzelfde en gelijk aan elkaar. Meerdere bisschoppen in Alexandrië steunden de ideeën van Arius waardoor er onrust ontstond in het Romeinse Rijk en er om duidelijkheid gevraagd werd. De Romeinse keizer Constantijn I de Grote werkte graag mee aan die duidelijkheid om burgeroorlog in zijn rijk te voorkomen.

Concilie van Nicea in 325

Om duidelijkheid te geven in deze geloofskwestie werd het Concilie van Nicea gehouden in 325 op verzoek van keizer Constantijn. Alle 318 bisschoppen mochten daarbij aanwezig zijn en oordelen over de ideeën van Arius. Dit waren voornamelijk bisschoppen uit het Oosten van het Romeinse rijk. Er waren in het concilie twee groepen, de groep heteroousios onder leiding van Eusebius van Nicomedia en de groep homoousius onder leiding van Hosius van Cordova. De groep heteroousios ging er van uit dat Christus en God niet van dezelfde substantie (hetero) waren gemaakt en dus God boven Jezus stond. Deze mening werd door de arianen gedeeld. De homoousius groep ging juist uit van dezelfde substantie. Uiteindelijk werd op het concilie besloten dat Christus en de Vader  ‘van hetzelfde wezen’ zijn (homoousios) en dus gelijkwaardig. Met deze geloofsbelijdenis van Nicea werd het arianisme bestempeld als ketterij en was alleen nog het rooms-katholieke geloof toegestaan. Er werd dus op het concilie geen nieuwe doctrine aangenomen maar wel duidelijkheid geschept over de drie-eenheidsleer. Bijna iedereen op het concilie tekende uiteindelijk deze belijdenis.

Verdere verdeeldheid

Na het Concilie was het arianisme niet meteen verdwenen uit het Romeinse rijk. Veel ariaanse bisschoppen behielden hun positie en konden nog veel macht uitoefenen in hun bisdom. In het Oost-Romeinse rijk was er nog een opleving ten tijden van de ariaanse keizers Constantius II en Valens. De arianen werden toen bevooroordeeld. Uiteindelijk duurde het tot de zevende eeuw voordat het arianisme was verdwenen. Een christelijke eenheid in Europa kwam er op den duur nooit. Er waren altijd stromingen die andere gedachten hadden en niet de richtlijnen van Nicea volgden. Daarom waren er nog vele andere concilies nodig om de christelijke leer te bepalen en te verdedigen. Een daarvan is het tweede concilie van Nicea (787) die besliste in het debat over iconoclasme. Toen het protestantisme met de Reformatie in de vijftiende eeuw steeds meer groeide, was de eenheid sowieso niet meer mogelijk.