De kortst zittende regeringen in Nederland in de twintigste eeuw

Themamaand Democratie: De regering Rutte II heeft het 1591 dagen volgehouden in de Nederlandse politiek. Andere kabinetten in het verleden hadden meer problemen. Zo hield het kortste zittende kabinet in de Nederlandse geschiedenis het maar twee dagen uit. Welke andere Nederlandse regeringen vielen voortijdig?

Het vijfde kabinet-Colijn

Het record kortste zittende regering staat op naam van Hendrik Colijn van de ARP (Anti-Revolutionaire Partij) in 1939. Het was het vijfde kabinet onder zijn leiding. Zijn eerste kabinet uit 1925 hield het nog geen jaar uit, maar zijn daaropvolgende kabinetten deden het beter. Nederland had het moeilijk sinds de grote financiële crisis van de jaren ’30 en de ministers waren het vaak oneens met elkaar. Ook waren er internationale spanningen waardoor de regering besloot meer geld aan defensie te spenderen. Toch viel kabinet Colijn IV en direct daarna stelde koningin Wilhelmina Colijn nogmaals aan als informateur. Na veel onderhandelingen kwam hij met een minderheidskabinet. Het vreemde was dat ook mensen van buiten de politiek in het kabinet mochten plaatsnemen. Veel partijen waren het hiermee oneens en de katholieke fractievoorzitter Deckers diende meteen een motie van wantrouwen in. De motie werd met 55 tegen 27 stemmen aangenomen en het kabinet viel na twee dagen.

Korte kabinetten sinds 1945

Ook na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) heeft Nederland regeringen gehad die maar kort standhielden. Zo was kabinet Zijlstra (1966-1967) maar 134 dagen actief. Hierin was Jelle Zijlstra van de ARP de premier en regeerde hij samen met de KVP (Katholieke Volkspartij). Dit kabinet had zowel in de Eerste kamer als de Tweede kamer geen meerderheid. Het kabinet had al doel om vervroegde Tweede Kamerverkiezingen uit te schrijven en het afhandelen van lopende zaken. Kabinet Cals was namelijk door de nacht van Schmelzer gevallen. Daarom waren er nieuwe verkiezingen nodig. Ook het kabinet Beel II van 1958-1959 was een overgangskabinet dat maar 148 dagen regeerden. De KVP regeerde in dit kabinet met de ARP en de CHU (Christelijk-Historische Unie).

Recente kabinetten

Een recenter kort zittend kabinet was Balkenende III, waarin de CDA met de VVD regeerden. Van 2006-2007 hield dit kabinet het 230 dagen vol. Net als Rutte I was dit kabinet in de minderheid en diende het als overgangskabinet naar de volgende verkiezingen. Daar kwam kabinet Balkenende IV uit voort. De hekkensluiters in de top vijf kortste zittende Nederlandse kabinetten zijn kabinet Van Agt III (159 dagen) en Van Agt II (260 dagen)