De tulpengekte tijdens de Gouden Eeuw

Haarlem, februari 1637 – Hollandse handelaren weigeren nog langer akkoord te gaan met de absurd hoge prijzen van de tulpenbollen. Kopers waren het zat dat ze de bloemen nooit daadwerkelijk ontvingen nadat ze de tulpen op contract hadden gekocht. Kortom, de tulpenbeurs stortte in elkaar. De speculatiegolf rondom de tulpen was de eerste financiële zeepbel in de wereldgeschiedenis.

Een tulp voor dezelfde prijs als een grachtenpand

Tot 1634 hielden enkel vakkundige kwekers en rijke liefhebbers zich bezig met de productie en verkoop van tulpen. Daarna groeide in Holland en Utrecht de belangstelling voor de bloemen. Buitenstaanders gingen zich bemoeien met de tulpenhandel. De vraag naar de geliefde tulpenbollen nam enorm toe. Hierdoor konden handelaren de prijzen tot buitengewone niveaus laten stijgen. In januari 1637 bereikte de prijs zijn hoogtepunt en kostte een tulpenbol zelfs evenveel als een grachtenpand in Amsterdam. Tulpenbollen werden vervolgens ook doorverkocht aan mensen die de peperdure bloemen niet eens konden betalen. Ook werd er gehandeld in ‘opties’ op de tulpen. De bollen waren op dat moment nog maar net geplant: men betaalde vooruit en zou de tulp pas later ontvangen. Ook al werd termijnhandel verboden door de Staten van Holland, papieren contracten werden fanatiek doorverkocht voor grote sommen geld. De vorming van de eerste economische zeepbel ooit was een feit.

De tulpenmarktbubbel knapt

In februari 1637 klapte de speculatiegolf in elkaar. Door de ineenstorting ontstond chaos rondom alle lopende contracten. Mensen kwam erachter dat veel kopers de dure tulpen helemaal niet konden betalen. De prijzen stortten ineen. De tulpenproducenten konden niet langer hun tulpen verkopen voor de absurd hoge bedragen. Ondanks alle onrust bleven de bloemen populair na de crash. Wel werden ze verkocht voor een meer schappelijke prijs.

Is de bitcoin de tulpenbol van de 21e eeuw?

Onderzoekers vergelijken de bitcoin vaak met de tulpenrage uit de Gouden Eeuw en claimen dat de handel in cryptocurrency ook een speculatieve bubbel is. Net als bij de tulpenbol gaan bij de bitcoin enorme hoeveelheden geld rond in één speculatieproduct. De ‘tulpcontracten’ uit de 17e eeuw waren in economische termen een soort ‘cash-settled futures’: een koper en verkoper spreken een prijs af voor een product die in de toekomst pas geleverd wordt. De bitcoin futures die december 2017 werden geïntroduceerd worden op een vergelijkbare manier verhandeld. De start van de futurehandel zorgde al na een week voor een fikse stijging van de bitcoin. De cryptomunt bereikte een waarde van maar liefst 20.000 dollar. De waarde van de bitcoin is daarna flink gedaald, de koers halveerde in een paar weken tijd. Of deze bubbel ook nog echt gaat knappen is voorlopig nog niet duidelijk. Sommige economen vinden de hedendaagse handel in bitcoins net zo ‘gek’ als de handel in de tulpen in de 17e eeuw.