Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen - Massademonstratie Nieuwersluis

De plaatsing van twee dienstplichtigen, Hans Dona en Wim Schul, in het Depot voor Discipline te Nieuwersluis mondde op 18 december 1971 uit in een massale demonstratie van zo’n 1500 personen. Dona en Schul hadden in het soldatenblad Alarm 8 kritiek geuit op de militaire leiders. Soldaten die zich volgens hun legerleiding onvoldoende hadden aangepast aan de militaire tucht, konden naar Nieuwersluis gestuurd worden om ‘heropgevoed’ te worden. Feitelijk stond de maatregel gelijk aan gevangenisstraf, maar dan zonder strafproces. Het Hoog Militair Gerechtshof schaarde zich achter de generaals, maar veel politici kozen de kant van de militairen om te protesteren tegen deze ‘middeleeuwse’ strafmaatregel.

Meer lezen over dit archiefstuk

De protestmenigte verzamelde zich in Breukelen op de Markt. Dienstplichtige soldaten uit heel Nederland kwamen met de trein, de auto en bussen om gezamenlijk op te trekken naar de strafgevangenis in Nieuwersluis. Leiders van politieke partijen en afgevaardigden van verschillende jeugdorganisaties hadden zich bij hen aangesloten. Ook in Nieuwersluis had zich een menigte verzameld en gezamenlijk trok men op naar de voormalige Koning Willem III kazerne aan het Zandpad, die vanaf 1922 als strafinrichting voor militairen werd gebruikt.

De eisen van de demonstranten waren vrijheid van meningsuiting voor dienstplichtigen, afschaffing van de tuchtklasse Nieuwersluis, afschaffing van de strafbevoegdheid van de meerderen en de vrijheid voor Hans Dona en Wim Schul, de twee redacteuren van het blad Alarm 8, het afdelingsblad van de Vereniging van Dienstplichtige Militairen (VVDM) van de Generaal Spoorkazerne te Ermelo. In het blad hadden zij kritiek geuit op de legerleiding.

In de tuchtklasse werden de laagste militairen geplaatst, die bij wijze van correctie onderworpen moesten worden aan een strengere krijgstucht dan de gebruikelijke. Het waren de ‘lastpakken’ die hier terecht kwamen. Die zich kritisch of brutaal tegen hun meerderen uitlieten. Een strafproces was niet nodig om de soldaat voor heropvoeding naar Nieuwersluis te sturen. Door middel van tucht, drilmethoden en een ijzeren discipline werd gepoogd de soldaten weer ‘in het gareel’ te krijgen.

Archiefstuk van het jaar

De Loenense Peter de Wit was erbij en maakte deze intrigerende foto. Politieke kopstukken als Bas de Gaay Fortman, André van der Louw, Egbert Wieldraaijer en NVV hoofdvoorzitter Wim Kok (achter Van der Louw) zijn duidelijk te herkennen. Maar wie is de man, die achter de vier genoemde politici zo indringend in de camera kijkt? Is hij undercover? Of misschien een lijfwacht? Opvallend is wel dat hij eenzelfde sticker op zijn jas heeft als De Gaay Fortman.