Hoe kan de Amerikaanse overheid telkens weer op slot gaan?

Voor het eerst in zeven jaar gaat de Amerikaanse overheid weer ‘op slot’. Democraten en Republikeinen kwamen niet tot een akkoord over de federale uitgaven, die elke september worden vastgesteld. Als gevolg hiervan zijn 750.000 Amerikaanse overheidsmedewerkers naar huis gestuurd, of moeten ze doorwerken zonder betaald te worden. Dit is de vierde keer dat er een zogenaamde shutdown plaatsvindt onder het presidentschap van Trump. Shutdowns komen echter pas sinds de jaren ’80 voor. Hoe is dit fenomeen eigenlijk ontstaan?

Wat is een shutdown precies?

Een governmental shutdown is meestal het resultaat van een conflict tussen de uitvoerende macht (de president) en de wetgevende macht (het Congres). De president en zijn kabinet ontwerpen namelijk elk jaar de overheidsbegroting. Hierin staat hoeveel geld er aan de verschillende overheidsdiensten wordt toegewezen en waarvoor. Voordat het begrotingsplan in werking kan treden, moeten beide kamers in het Congres (het Huis van Afgevaardigden en de Senaat) het plan van de president goedkeuren. Nu zijn de Democraten en Republikeinen het dus niet eens over de feodale uitgaven. De Democraten vinden dat de Republikeinen de grote bezuinigingen op de zorg moeten terugdraaien. Democraten willen voorkomen dat zo'n tien miljoen Amerikanen hun verzekering verliezen, premies stijgen, toegang tot de zorg afneemt en ongelijkheid groeit. Een shutdown werd tijdens de vergadering onvermijdelijk toen het Republikeinse wetsvoorstel om de deadline zeven weken te verlengen, werd verworpen. Essentiële overheidsvoorzieningen, zoals medische diensten en het leger, blijven wel draaiende, maar de werknemers worden niet doorbetaald.

Beperkte rol Congres

Shutdowns zijn een relatief recent fenomeen. Dit komt doordat het Congres 200 jaar geleden beduidend minder controle had over de begroting. In de eerste helft van de negentiende eeuw gaf de Amerikaanse overheid geld uit zonder de wetgevende kamers vooraf te raadplegen. Met name het leger stelde zelf zijn contracten en budgeten vast. De enige taak van het Congres bestond eruit om genoeg geld voor deze begrotingen bij elkaar te krijgen. Hoewel beide kamers in de eeuw daarop hun bevoegdheden hier en daar wisten te vergroten, bleef de uitvoerende macht een dominante invloed uitoefenen op de besteding van de Amerikaanse overheidsgelden.

Conflict met president Nixon

Pas in de jaren ’70 kwam hier verandering in. De Amerikaanse overheid had in de jaren daarvoor vele miljarden dollars in de uitzichtloze Vietnamoorlog gestoken, tot steeds groter ongenoegen van het Congres (waar de Democraten in de meerderheid waren). De congresleden waren daarom steeds minder geneigd om de buitenlandse avonturen van president Richard Nixon te financieren. Nixon was hier allerminst mee ingenomen en het conflict escaleerde tot steeds grotere hoogte. De president besloot terug te slaan door begin jaren ’70 begrotingen die eerder door het Congres waren goedgekeurd niet uit te voeren. Anders gezegd: hij weigerde tientallen beschikbaar gestelde miljarden uit te geven. Met name programma’s voor sociale zekerheid kwamen hierdoor tot stilstand.

Conrges neemt controle over door Watergate

Door dit conflict ontstond in bij veel congresleden de mening dat de president teveel invloed op het budget had. Daarom wachtten ze op een kans om zijn macht in te perken. In 1974 leek de tijd daarvoor rijp, toen de positie van Nixon door het Watergateschandaal ernstig was verzwakt. Op 12 juli dat jaar (een maand voordat Nixon tot aftreden werd gedwongen), wist het Congres de Congressional Budget Act of 1974 erdoor te drukken. Vanwege zijn wankele positie, durfde de president het niet aan zijn veto uit te spreken. Deze wet gaf het Congres meer controle over de overheidsbegroting, met onder andere de beslissende macht om begrotingen goed te keuren.

Potentiële bron voor conflicten

Hoewel deze wet misbruik van overheidsgelden door presidenten tegenging, schiep hij ook ruimte voor toekomstige conflicten. Wanneer een president tegenover een vijandig Congres staat, kan de wetgevende macht begrotingsmaatregelen onbeperkt blijven blokkeren. Zo zijn er de afgelopen decennia steeds meer conflicten over het budget ontstaan. Lang niet elke ruzie eindigt echter in een shutdown. Toch is de Amerikaanse overheid de afgelopen 43 jaar 21 keer op slot gegaan.

Langste shutdown ooit

De Amerikaanse overheid is in de afgelopen vijftig jaar 21 keer eerder op slot gegaan. De laatste shutdown was in 2018, toen was er onenigheid tussen Trump en het Huis van Afgevaardigden over de financiering van de bouw van een muur aan de Mexicaanse grens. Met 35 dagen was deze shutdown de langste ooit in de Amerikaanse geschiedenis. Toen liep de VS zo’n 3 miljard dollar aan BBP mis. Het is niet duidelijk hoe lang deze shutdown gaat duren, omdat beide partijen weigeren toe te geven.