De bizarre levensloop van Rudolf Hess

Een meer dan 70 jaar oude complottheorie is afgelopen week doorgeprikt. Een DNA-test toonde namelijk aan dat nazi-kopstuk Rudolf Hess toch niet door een dubbelgangers is vervangen in de Spandaugevangenis. Onderzoekers vergeleken een bloedmonster van ‘Spandaugevangene nr. 7’ uit 1982 met het DNA van een familielid van Hess. Hieruit bleek dat er 99.99% kans is dat beide mannen aan elkaar verwant waren. Het is dus zo goed als zeker dat het de echte Rudolf Hess was die 40 jaar in de Berlijnse gevangenis heeft doorgebracht. De vele speculaties over deze hooggeplaatste nazi zijn waarschijnlijk te verklaren door zijn bizarre levensloop.

Vertrouweling van Hitler

Hess werd in 1894 geboren in Alexandrië als zoon van een Duitse koopman. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij in het Duitse leger. Na de wapenstilstand ging Hess geschiedenis en economie studeren aan de universiteit van München, waar hij in contact kwam met extreem-nationalistische en antisemitische organisaties. In 1920 bezocht de student een bijeenkomst van de pas opgerichte NSDAP, waar hij meteen in de ban raakte van de toespraak van Adolf Hitler. Nog datzelfde jaar sloot Hess zich aan bij de nationaalsocialistische partij. Als partijlid werkte hij zich snel op tot privésecretaris en vertrouweling van Hitler.

Tweede man verloor steeds meer invloed

Toen de NSDAP in 1933 de macht in Duitsland greep, benoemde Hitler Hess tot zijn plaatsvervanger in de partij, in feite de tweede man in de organisatie. Hoewel Hess zich in theorie in een machtige positie bevond, nam zijn invloed hierna alleen maar af. De volgzame partijleider bleek niet in staat om zich te handhaven in het chaotische bestuur van het Derde Rijk, waar verschillende rivaliserende organisaties elkaar om de macht beconcurreerden.  Zijn assistent Martin Bormann begon hem steeds meer van zijn plaats te verdringen. Toen Hitler zich na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog voornamelijk met militaire aangelegenheden ging bezighouden, werd Hess nog meer van diens kring van vertrouwelingen uitgesloten. Rond 1941 was Hess daardoor veel van zijn gezag kwijtgeraakt. Daarom besloot hij met een spectaculaire stunt weer bij de Führer in de gunst te komen.

Bizar vredesplan

In de nacht van 10 mei 1941 stapte Hess in zijn Messerschmitt bf 110 en vloog met het toestel naar Groot-Britannië. Boven Schotland (in de buurt van Glasgow) maakte hij een parachutesprong, waarbij hij zich aan zijn been verwondde. Eenmaal geland werd hij al snel door Britse soldaten gevangen genomen. Tot de verbazing van deze militairen, deelde Hess hen mee dat hij met een belangrijke missie was gekomen: namelijk om vrede tussen Nazi-Duitsland en Groot-Brittannië te sluiten. Zijn voorstel kwam erop neer dat Europa onder Duitse hegemonie zou vallen. In ruil daarvoor zou het Derde Rijk het Britse overzeese imperium ongemoeid laten. Met dit voorstel hoopte Hess de oorlog in het Westen te beëindigen, waardoor Hitler de vrije hand zou hebben om de Sovjet-Unie aan te vallen.

Führer woedend

De Führer wist echter niets van deze vredesmissie. Toen Hitler de volgende ochtend een vooraf verstuurde brief van Hess ontving waarin deze zijn bedoeling uitlegde, was hij razend. De Führer voelde zich door Hess verraden en ontsloeg hem uit al zijn functies. Aan het Duitse volk werd kort daarna medegedeeld dat de tweede man uit de NSDAP zijn verstand had verloren met zijn bizarre vredesmissie. Het plan van Hess had dus nooit enig kans van slagen gehad. De Britse regering nam het voorstel dan ook niet serieus en antwoordde niet op Hess’ plan. In plaats daarvan werd het voormalige nazi-kopstuk vastgezet als krijgsgevangene. Hess bracht de rest van de oorlog in gevangenschap door.

In Neurenberg tot levenslang veroordeeld

Na de oorlog was Hess een van de nazi-kopstukken die in de processen van Neurenberg terechtstonden. Vanwege zijn rol in het Derde Rijk veroordeelde het tribunaal hem tot levenslang. Deze straf zat hij uit in de Spandaugevangenis in Berlijn, die om de maand door de Britten, Fransen, Amerikanen en Russen werd beheerd. Dit complex was oorspronkelijk voor 600 gevangenen bedoeld, maar na de processen van Neurenberg zaten er maar 7 oorlogsmisdadigers gevangen. In 1966 waren zes daarvan vrijgelaten, waardoor Hess als enige gevangene overbleef.

Paranoïde hypochonder

Zowel Hess’ fysieke als geestelijke gezondheid holde in de loop der jaren achteruit. Al tijdens zijn krijgsgevangenschap had hij opmerkelijk gedrag vertoond. Zo was hij ervan overtuigd dat de Britten ‘hersenvergif’ in zijn eten deden om zijn geheugen aan te tasten en poeder in zijn kleren strooiden om uitslag te veroorzaken. In Spandau verergerden deze paranoïde en hypochondere trekjes nog verder. Hess klaagde voortdurend over maagpijnen en bleef ervan overtuigd dat zijn voedsel werd vergiftigd. Vandaar dat er al vanaf 1946 complottheorieën circuleerden dat niet de echte Hess in gevangenschap zat, maar een dubbelganger.

Zelfmoord op 93-jarige leeftijd

Op 17 augustus 1987 troffen de bewakers Hess dood aan in de Spandaugevangenis. Het voormalige nazi-kopstuk was opgehangen aan een verlengsnoer en had blijkbaar op 93-jarige leeftijd zelfmoord gepleegd. Meteen verschenen er complottheorieën, waarin met name de Britse geheime dienst als ‘ware’ schuldige aan de dood van Hess werden aangewezen. Uit verschillende onderzoeken is echter gebleken dat zelfmoord de meest waarschijnlijke doodsoorzaak is.

Stoffelijk overschot gecremeerd

Hess werd in Wundsiedel begraven. Zijn graf ontwikkelde zich tot een bedevaartsoort voor neonazi’s. Vandaar dat de Duitse autoriteiten besloten zijn stoffelijk overschot in 2011 weer op te graven en te cremeren, waarna ze de as in de zee uitstrooiden. De Spandaugevangenis was na de dood van Hess om dezelfde rede met de grond gelijk gemaakt. We mogen dus van geluk spreken dat er een bloedmonster van Hess bewaard was gebleven, anders was de complottheorie nooit ontzenuwd.

Bronnen:

• Ian Kershaw, Hitler: A Biography (W. W. Norton & Company: New York, 2008).
• The Guardian
• Britannica
• Smithsonian Magazine

Afbeeldingen:

• Foto: Bundesarchiv, Bild 146II-849 / CC-BY-SA 3.0 [CC BY-SA 3.0 de], via Wikimedia Commons
• Foto: Public Domian, via Wikimedia Commons
• Foto: United States Army Signal Corps, photographer [Public domain], via Wikimedia Commons