Een moeder met haar baby, 1959. Bron: Nationaal Archief.

Leeftijd moeders

Afgelopen zaterdag bracht het CBS nieuwe statistieken naar buiten over de gemiddelde leeftijd van Nederlandse moeders wanneer zij hun eerste kind kregen. Vorig jaar is de leeftijd, na jarenlang een zelfde gemiddelde, gestegen van 29,4 naar 29,9 jaar. In 1958 hadden moeders nog een veel lagere leeftijd. Hoe is deze ontwikkeling gegaan en aan de hand van welke maatschappelijke ontwikkelingen is dit te verklaren?

Ontwikkeling van de leeftijden van moeders

In 1958 waren de Nederlandse vrouwen gemiddeld 25,9 jaar oud wanneer zij hun eerste kind krijgen. In de tien jaren erna nam dit af tot 24,4 jaar. Vanaf 1968 begint er een vrij lineaire stijging die eindigt in 1998 met 29,1 jaar. Na de eeuwwisseling bleef de leeftijd vrijwel gelijk op 29,4 jaar. Vorig jaar was de leeftijd waarop moeders hun eerste kind kregen echter gestegen tot 29,9 jaar: het oudste tot nu toe!

CBS.

Verklaringen van het CBS

Het CBS heeft zelf een aantal verklaringen waarom deze getallen uit het onderzoek naar boven zijn gekomen. Zo stellen zij dat de welvaart na de Tweede Wereldoorlog enorm toenam, waardoor het inkomen van een man voldoende was voor het gehele gezin. De vrouw hoefde daardoor het krijgen van kinderen niet uit te stellen en daardoor waren vrouwen eerder zwanger van hun eerste kind.

Vanaf begin jaren 70 deed de anticonceptie zijn intrede op de markt, waardoor de vrouwen de komst van hun eerste kind beter konden beïnvloeden. Daarnaast werden vrouwen steeds hoger opgeleid en namen ook steeds meer deel aan het arbeidsproces. Door deze redenen werd het krijgen van kinderen langer uitgesteld en werd de leeftijd waarop de vrouwen voor het eerst een kind krijgen steeds hoger.

Aanvullende verklaring

De verklaring van het CBS is hoogstwaarschijnlijk erg plausibel. De vraag is echter of er nóg meer redenen zijn die deze ontwikkelingen kunnen verklaren. De pil heeft in 1962 in Nederland zijn intrede gedaan. Toch wordt de leeftijd van vrouwen pas rond 1972 verhoogd. Hoe komt dat? Een verklaring daarvoor is dat in 1972 de pil werd opgenomen in het ziekenfonds, waardoor veel vrouwen pas vanaf dan de mogelijkheid hadden om gebruik te maken van dit anticonceptiemiddel.

Maatschappelijke veranderingen

De intrede van de pil heeft in de jaren 70 geleid tot een seksuele revolutie. Deze revolutie werd door de hippiebeweging opgepakt. Zij verzetten zich tegen de burgerlijkheid en het kapitalisme. Daarnaast waren seksuele vrijheid en zelfvoorziening belangrijke speerpunten van de beweging. Het gebruik van anticonceptie was onderdeel van het idee van seksuele vrijheid.

Een andere ontwikkeling die belangrijk is geweest in de stijging van de moederleeftijd is vrouwenemancipatie. De Eerste Feministische Golf was gericht op gelijke onderwijskansen en stemrecht voor vrouwen. Als resultaat daarvan kregen Nederlandse vrouwen in 1919 kiesrecht en daarmee was de eerste golf vrijwel afgerond.

Het was echter met name de Tweede Feministische Golf die invloed heeft gehad op de stijging van de moederleeftijd. Deze golf startte in de jaren 60 en liep door tot de jaren 80. Belangrijk hierbij was de arbeidsdeelname van vrouwen, het herverdelen van de huishoudelijke taken en het verkrijgen van seksuele vrijheid voor vrouwen. Er ontstonden veranderende rolpatronen die invloed hadden op de arbeidsdeelname van de vrouw. Ondanks dat vrouwen al mochten werken, werden vrouwen na het trouwen vaak geacht om te stoppen met werken zodat zij voor haar gezin (dat binnenkort zou ontstaan) kon zorgen. Door de Tweede Feministische Golf veranderde dit: vrouwen konden eindelijk stappen maken in hun carrière. Ze gingen ook vaker studeren, waardoor het vormen van een gezin steeds later werd gestart. Daarnaast streden vrouwen uit de Tweede Feministische golf voor meer seksuele vrijheid: zij wilden zelf bepalen wanneer zij een kind kregen en pleitten voor abortus. In 1984 werd het recht op abortus ingewilligd. Het is duidelijk dat deze Tweede Feministische Golf sterke invloed heeft gehad in de stijging van de moederleeftijd.

Leestip:

Kiezen voor kinderen? – Vrouwentijdschriften en hun lezeressen over het katholieke huwelijksleven, 1950-1975
Auteur: Marloes Hülsken
Uitgever: Verloren
ISBN: 9789087041731
Winkelprijs: €29,–

Bestel Kiezen voor kinderen