De geschiedenis van het Frans Hals museum

29 juni 2019 opende er een bijzondere tentoonstelling in het Frans Hals museum. Naast werken van grote meesters worden er namelijk ook kunstwerken tentoongesteld gemaakt door apen. Het Frans Hals museum bestaat als sinds 1913, al is het museum volgens sommigen al meer dan 400 jaar oud. Wat is de geschiedenis van het Frans Hals museum?

De Gouden Eeuw

Hoewel het Frans Hals museum officieel pas sinds 1913 bestaat, is het Haarlemse museum een stuk ouder. Haarlem maakte in de 17de eeuw, ook wel de gouden eeuw genoemd, een grote bloei door. Dit kwam onder andere doordat er vele mensen, waaronder kunstenaars en ambachtslieden, de Spaanse Zuidelijke Nederlanden ontvluchtten. Frans Hals was bijvoorbeeld een van de vele kunstenaars die in Haarlem neerstreek. De stad Haarlem begon in deze eeuw al met het verzamelen van kunstwerken, deze werden vervolgens tentoongesteld in het stadhuiscomplex. Dit was de basis waaruit later het Frans Hals Museum zou voortkomen.

Frans Hals

Frans Hals zelf werd geboren rond 1581 in Antwerpen. Hij verhuisde in zijn jeugd met zijn familie naar Haarlem, waar hij bij een schilder in de leer ging. In 1610 sloot hij zich daar aan bij de Sint-Lucas gilde, waardoor hij als zelfstandig schilder aan het werk kon. Hij overleed uiteindelijk in 1666. Het Frans Hals Museum bezit momenteel de grootste collectie schilderijen van de schilder ter wereld.

Het Oudemannen huis

Het gebouw waar het Frans Hals museum zich in bevindt was oorspronkelijk een oudemannenhuis, dat in 1609 in gebruik werd genomen. Een oudemannenhuis was bedoeld voor mannen van boven de zestig, zij konden hier rustig wonen. Frans Hals zelf heeft twee portretten van de regenten van het huis geschilderd, een van de heren en een van de dames. Frans Hals was zelf toen ook al behoorlijk op leeftijd, namelijk al boven de tachtig. Vanaf 1810 heeft het huis ook nog als weeshuis gediend.

In 1908 besloot de gemeente van Haarlem dat het stadhuis te klein werd om de stedelijke kunstcollectie te presenteren. Een nieuwe locatie werd gevonden in het voormalige Oudemannenhuis. Er vond een grote verbouwing plaats, waarna de kunst naar de nieuwe locatie werd verplaatst. Het nieuwe museum opende in mei 1913 haar deuren als het nieuwe Frans Hals Museum.

De hallen

Het museum heeft zich vanaf 1913 ook ingezet voor het verzamelen en tentoonstellen van ‘tegenwoordige kunst’. Dit gebeurde vanaf 1972 voornamelijk op een andere locatie, namelijk de Hallen Haarlem. Het museum gebruikte de hallen als expositieruimte voor de voornamelijk nieuwere kunstwerken. Hoewel beide locaties, het Frans Hals museum en de Hallen, onder leiding stonden van dezelfde directeur, was het nog niet één museum. Dit veranderde in 2018. De beide musea gingen samen verder als het Frans Hals Museum, met locatie Hof (het voormalige Frans Hals museum) en locatie Hal (de hallen).

De schilderijen van apen worden tentoongesteld in de tentoonstelling Virtuoos! Israels tot Armando. Deze tentoonstelling focust zich op virtuositeit. Met de schilderijen wil het museum ingaan tegen de suggestie dat apen (of kinderen) ook zomaar virtuoos kunnen schilderen. De tentoonstelling  Virtuoos! Israels tot Armando is tot en met 3 november te bewonderen op de locatie Hal van het Frans Hals Museum.

Bronnen:

• Nu.nl: Frans Hals Museum toont kunstwerken gemaakt door apen
• Onh.nl: Frans Hals Museum in voormalig Oudemannenhuis
• Ohn.nl: Stadhuis van Haarlem
• Franshalsmuseum.nl: Geschiedenis en Context
• Franshalsmuseum.nl: Onze gebouwen

Afbeeldingen:

• De toegang van het Oudemannenhuis, sinds 1913 het Frans Hals Museum. Mcke [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons
• Regenten van het Oudemannenuis. Frans Hals, 1664. Frans Hals Museum, Foto: René Gerritsen