Het Spinhuis: Amsterdams tuchthuis voor vrouwen

Na het succes van de Rasphuizen verscheen in 1597 het eerste tuchthuis voor vrouwen, beter bekend als het Spinhuis. Deze tuchthuizen waren opgericht zodat vrouwen een celstraf uit konden zitten en zichzelf nuttig konden maken met arbeid.

Heropvoeding

Aan het einde van de zestiende eeuw ontstond het idee dat misdadigers niet alleen meer bestraft moesten worden, maar dat zij ook opnieuw moesten worden opgevoed. Zo ontstonden tuchthuizen voor zowel mannen als vrouwen. Het Rasphuis voor mannen en het Spinhuis voor vrouwen. In deze huizen werden de mannen en vrouwen aan het werk gezet door hout te raspen voor het maken van verf en vezelgaren te spinnen tot draad. Naast het harde werken kregen de gevangenen in het tuchthuis les om maatschappelijk verantwoord te worden. Zo werden prostituees bijvoorbeeld gedwongen om Bijbelverzen te lezen en onthouden.

Het Spinhuis Amsterdam

Het Spinhuis in Amsterdam werd in 1597 opgericht om veroordeelde vrouwen te bestraffen en weer terug op het goede pad te brengen. De vrouwen moesten hard werken in grote zalen door vezelgaren te spinnen het ineendraaien van losse vezels tot draad, en te naaien. In het Spinhuis bevonden vrouwen die waren gestraft voor zakkenrollerij, diefstal, oplichting, prostitutie en het houden van illegale pensions.

Spinhuizen in anderen steden

Niet alleen in Amsterdam stonden Spinhuizen. Zo had je ze bijvoorbeeld ook in steden zoals Gouda en Den Haag. In Gouda ontstond zelfs de grootste vrouwengevangenis van Nederland, hier werd tevens ook de minnares van Rembrandt opgesloten. Geertje Dirckx, had juwelen van de overleden vrouw van Rembrandt verkocht. Hij zorgde ervoor dat Geertje werd opgesloten. Zij kreeg dan ook een straf van 12 jaar. Toerisme in de Spinhuizen was erg populair, mensen konden 2 gulden betalen om de vrouwen te zien. Tijdens de kermis mochten mensen zelfs gratis naar binnen. In Den Haag werd deze toeristische trekpleister uitgebuit als amusement. De vrouwen werd in een kooi gestopt en vervolgens rondgedraaid tot ze zo misselijk werden dat ze moesten overgeven en zichzelf helemaal vies maakten met hun eigen braaksel.

Toerisme in het Spinhuis

In zowel het Rasphuis als het Spinhuis werden veroordeelden niet alleen ingezet als dwangarbeiders, ze waren ook een toeristische attractie. Tegen een kleine betaling kon men een dagje naar het Rasphuis of Spinhuis om de raspende of spinnende arbeiders voor hun vermaak te bekijken. De vrouwen uit het Spinhuis stonken en zagen er vaak haveloos uit. Sommige van hen hadden zelfs een door syfilis aangevreten gezicht. De vrouwen, zeker de veroordeelde prostituees, deelden op hun beurt ook weer sneren uit naar het publiek dat hen kwam bekijken en bespotten. Vaak deden ze alsof de mannelijke toeristen oude bekenden uit hun bordeel waren en maakten ten overstaan van het andere publiek vulgaire gebaren.

Hoewel deze uitjes naar het Spinhuis als een toeristische activiteit bizar lijken, was het voor veel gegoede Amsterdammers en hun buitenlandse gasten te vergelijken met een dagje Efteling. Ongeveer de helft van alle buitenlandse bezoekers in Amsterdam bezocht een van de tuchthuizen.

Het Amsterdamse Spinhuis tegenwoordig

Tegenwoordig worden zowel het Spinhuis als het Rasphuis niet meer gebruikt voor de functie die zij vroeger hadden. In het voormalige Spinhuis bevond zich eerst een politiebureau en later kwam het gebouw in de handen van de Universiteit van Amsterdam. Tegenwoordig bevindt zich op de locatie het Meertens Instituut.

Het Rasphuis werd eerst omgebouwd tot zwembad en is tegenwoordig nog voor een deel te bewonderen in de winkelpassage van de Kalvertoren. De poort van het Rasphuis is namelijk bewaard gebleven. Op de poort is Vrouw Justitia afgebeeld met twee mannen die zij afstraft. Op de poort kun je de opmerkelijke zin ‘Wilde beesten moet men temmen’ nog terugvinden.