Wie was Lourens Alma Tadema?

Bijna iedere Nederlanders heeft wel eens van Rembrandt van Rijn en Vincent van Gogh gehoord. Maar de naam Alma Tadema doet waarschijnlijk bij veel minder mensen een belletje rinkelen. Toch gold Lourens Alma Tadema in Engeland en de Verenigde Staten tijdens de negentiende eeuw als een van de bekendste kunstschilders ter wereld. Hoe zit dat precies?

Jeugd

Lourens Tadema werd in 1836 geboren in het Friese dorp Donrijp, als zoon van een notaris. Op zijn vierde overleed zijn vader, waarna zijn moeder de opvoeding volledig op zich nam. Ze was een liefhebster van kunst en besloot daarom dat al haar kinderen tekenlessen moesten volgen als onderdeel van hun opvoeding. Met name Lourens bleek hier aanleg voor te hebben en al op zijn veertiende maakte hij zijn eerste schilderij. Hij hoopte dan ook op een artistieke loopbaan, maar zijn familie stond erop dat hij rechten zou gaan studeren. Op zijn vijftiende werd Tadema echter ernstig ziek, waarna zijn familieleden hem de vrije keus lieten, in de verwachting dat hij niet lang meer te leven had. Tadema herstelde zich echter onverwacht en kon daardoor aan een carrière als kunstschilder beginnen.

Naar Pompeï

In 1852 begon Tadema zijn opleiding aan de Antwerpse kunstacademie, die hij uiteindelijk 5 jaar later zou voltooien. In eerste instantie schilderde hij vooral middeleeuwse thema’s, maar hier kwam in 1963 verandering in. Dat jaar reisde hij namelijk naar de Romeinse stad Pompeï, waar hij een fascinatie voor de klassieke cultuur ontwikkelde. Met name het dagelijks leven van de oude Grieken, Romeinen en oude Egyptenaren zou hem de rest van zijn leven blijven fascineren. Ook in een ander opzicht vormde dit jaar een belangrijk keerpunt in zijn leven. Tadema trouwde in 1863 namelijk met de Franse Marie-Pauline Gressin Dumoulin, met wie hij tot haar dood in 1869 drie kinderen zou krijgen.

Om de liefde verhuisd

Vanaf de jaren 1860 begon Tadema zich te specialiseren in klassieke thema’s. De klassieke kunsten en architectuur sloten namelijk goed aan bij zijn academische en precieze schilderstijl. In eerste instantie vestigde hij zich in Brussel, maar in 1870 verhuisde hij naar Londen. De reden hiervoor was de Engelse Laura Epps, die hij het jaar daarvoor had ontmoet. Tadema viel meteen voor de toen 17-jarige kunstenares en om bij haar in de buurt te kunnen blijven verhuisde hij naar Londen. Uiteindelijk traden Tadema en Laura in 1871 in het huwelijk.

Nieuwe naam

Tadema zou de rest van zijn leven in de Britse hoofdstad blijven wonen. Dit was bepaald geen straf, want in de Britse high society vielen zijn schilderijen meteen goed in de smaak. In korte tijd ontwikkelde hij zich tot een van de bekendste en bestbetaalde kunstenaars van Londen. Om zichzelf meer allure te geven, nam hij enkele maanden na aankomst de naam Alma-Tadema aan. Dit had ook een hele praktische reden: door zijn nieuwe naam kwam hij namelijk vooraan te staan in tentoonstellingscatalogi, aangezien deze alfabetisch waren geordend.

schilderij van Alma Tadema

Klassieke thema’s

In de decennia daarop specialiseerde Alma Tadema zich steeds verder in klassieke voorstellingen. Door zijn vele reizen, had de schilder een grote archeologische kennis opgedaan. Dit stelde hem in staat om complexe en gedetailleerde voorstellingen van de klassieke oudheid te maken, die rechtsreek uit het oude Rome of Athene afkomstig leken. Vooral de manier waarop hij stoffen realistisch kon weergeven maakten indruk. De meeste van zijn schilderijen beelden scènes uit de klassieke oudheid af. Aangezien in deze periode ook nieuwe stromingen als het modernisme opkwamen, bestond er in conservatieve kringen veel waardering voor Alma-Tadema. Met zijn realistische weergaven, wist hij de ‘klassieke’ onderwerpen immers nieuw leven in te blazen. Zo was hij permanent verzekerd van hoge waardering in Groot-Brittannië. In 1873 verwierf hij het Britse burgerschap en zes jaar later trad hij toe tot de prestigieuze Royal Academy of Arts. Uiteindelijk werd hij in 1899 zelfs geridderd.

Laatste jaren

In Alma Tadema’s laatste jaren ging zijn gezondheid achteruit, waardoor ook zijn productiviteit afnam. In 1909 overleed bovendien zijn tweede vrouw Laura, wat een zware slag voor hem was. Zijn gezondheid verslechterde daarna steeds verder. Uiteindelijk overleed Alma Tadema in 1912 in een kuuroord in Wiesbaden, waar hij voor een behandeling van zijn maagzweer naartoe was gegaan. Zijn lichaam werd namelijk begraven in St Paul's Cathedral in Londen, een uitzonderlijke eer voor iemand die niet als Brit geboren was.

Reputatie

Na zijn dood raakte Alma-Tadema’s werk jarenlang in de vergetelheid. Met de opkomst van moderne kunst, konden weinig kunstkenners zijn realistische voorstellingen meer waarderen. Ook in Nederland verdween hij in de twintigste eeuw grotendeels naar de achtergrond. Pas in de jaren ’90 nam de belangstelling voor zijn werk weer toe. In 2016 organiseerde het Fries Museum zelfs een grote overzichtstentoonstelling van zijn werk, die daarna ook in Londen en Wenen te zien was. Of zijn naamsbekendheid ooit weer op het oude niveau komt, moet echter nog blijken.