De geschiedenis van het tapijt

Het tapijt kennen we vooral als een kleed op de vloer om de woonkamer een beetje op te fleuren. Wist je dat tot halverwege de 18e eeuw een tapijt vrijwel nooit op de vloer werd gelegd?

Het Midden-Oosten als de broedplaats van de tapijtenproductie

Iran is tegenwoordig de grootste producent en exporteur ter wereld van handgemaakte tapijten. Ook het grootste tapijt ooit is in een Iraanse tapijtenfabriek gemaakt: een karpet van 5627m2 met een gewicht van 47 ton. Het gebied rondom Iran houdt tevens het record van de eerste bekende tapijten uit de geschiedenis. Er zijn stukken tapijt opgegraven in Armenië, een provincie van het Perzische rijk, die dateren uit de 7e eeuw v.Chr. Het oudste tapijt die nu nog bestaat komt uit dezelfde provincie.

Het oudste tapijt ter wereld

In de 5e eeuw v.Chr. omschreef Herodotus de tapijten die destijds werden gemaakt door de inwoners van de Kaukasus als ‘prachtige karpetten met wonderlijke kleuren die nooit vervagen’. De Griekse historicus lijkt het niet onjuist te hebben gehad. Het oudste complete tapijt ter wereld, het Pazyryk tapijt (500 v.Chr.), wordt vandaag de dag in St. Petersburg nog steeds bewonderd om zijn rijke kleuren. Het tapijt is opgegraven in 1949 bij een grafheuvel in Pazyryk in het Altai gebergte in Siberië. Onderzoekers beweren dat het Pazyryk tapijt onderdeel was van een begrafenis uitrusting en hoogstwaarschijnlijk was gemaakt in Armenië in Perzische rijk.

De oriëntaalse tapijten komen naar Europa

Tijdens de kruistochten van de 11e eeuw, door het contact van Europese kruisvaarders met Oosterse handelaren, werden Oosterse tapijten geïntroduceerd in Europa. In de daaropvolgende eeuwen groeide de handel in tapijten afkomstig uit het Midden-Oosten. De tapijten hadden geen functioneel doel maar werden beschouwd als kunstobjecten. Net zoals bij andere vormen van kunst waren liefhebbers bereid er veel geld voor neer te leggen. In 1608 besloot de Franse vorst Hendrik IV zelf een tapijtfabriek te openen in zijn paleis aan het Louvre. Hij wilde niet langer dat de Fransen de dure tapijten uit het buitenland haalden maar dat de tapijtliefhebbers hun geld in Frankrijk zelf uitgaven. De tapijten die in deze fabriek waren gemaakt, werden echter nooit aan het Franse publiek verkocht. Hendrik IV vond de Franse oriëntaalse tapijten zo mooi dat hij ze zelf wilde houden. Zijn opvolger, Lodewijk XIII, begon in Brussel een tapijtfabriekje, die bekend staat als ‘Savonneries’, waar de eerste tapijten werden ontworpen met Europees design. Deze Franse tapijten werden wel te koop aangeboden, maar ze werden nooit zo populair als de oriëntaalse tapijten.

Van handgemaakt naar massaproductie

Tot het midden van de 18e eeuw waren tapijten in Europa een luxeproduct. Ze werden voornamelijk gebruikt voor op tafels en aan de muur omdat ze te waardevol waren om op de vloer te leggen. Met de opkomst van industriële fabricatiemethodes in de 19e eeuw werd het weven van tapijten voortaan ook door machines gedaan. Het tapijt kon hierdoor een goedkoper massaproduct worden dat voor bijna iedereen toegankelijk was. Door de productie van tapijten voor het grote publiek was het tapijt niet langer een luxeproduct en werd het niet alleen aan muren gehangen maar ook vaker gebruikt als vloerkleed. Nu zien we in bijna elke woning wel een tapijt op de vloer liggen. Deze vloerkleden worden ook wel karpetten genoemd. Bedrijven zoals Karpettenkelder bieden de vloerkleden aan.