Diego Velázquez: de grootste Spaanse schilder van de 17e eeuw

De Nederlandse Gouden Eeuw kende een beduidend aantal grote schilders. Denk bijvoorbeeld aan Rembrandt van Rijn, Frans Hals of Johannes Vermeer. Ook buiten de Nederlandse Republiek ontwikkelden zich in deze periode echter grootheden in de schilderkunst. Een goed voorbeeld hiervan is de barokschilder Diego Velázquez, ook wel beschreven als de grootste Spaanse schilder van de 17de eeuw. Hoe zag het leven van deze schilder eruit?

Jeugd en opleiding tot schilder

Diego Rodríguez de Silva y Velázquez werd in 1599 geboren in Sevilla, Spanje. Zijn exacte geboortedatum is niet bekend, wel weten we dat hij op 6 juni dat jaar is gedoopt. Hij begon al vroeg met zijn schilderscarrière. Toen Diego tien jaar was, ging hij in de leer bij de Spaanse schilder Francisco da Herrera (de oude). Lang bleef hij echter niet in dit atelier, al op zijn elfde of twaalfde stapte hij over op een nieuwe leermeester: Francisco Pacheco.

Naast schilder was Pacheco ook theoreticus en biograaf. Zijn werk Arte de la Pintura (Kunst van het schilderen) bevat ook informatie over Velázquez’ eerste jaren als schilder. Velázquez bleef vijf jaar in de leer bij Pacheco. In deze tijd schilderde hij voornamelijk religieuze scénes of voorstellingen uit het dagelijks leven (genretaferelen). In 1518 trouwde Velázquez met de dochter van Pacheco, Juana. Samen kregen zij twee dochters: Francisca en Ignacia.

Schilderen voor de koning

In 1622 verliet Velázquez Sevilla en reisde hij af naar Madrid, in de hoop daar aan het hof te mogen schilderen. Zijn reis wierp twee jaar later zijn vruchten af. Nadat de schilder een portret van de Spaanse koning Filips IV had geschilderd, benoemde deze hem tot zijn hofschilder. Dit betekende dat niemand behalve Velázquez de koning mocht portretteren. Tijdens zijn carrière als hofschilder maakte Velázquez voornamelijk portretten. Ondertussen rees zijn ster aan het hof steeds verder, in 1627 werd hij namelijk tot kamerbewaarder benoemd. Een dergelijke positie kwam met meerdere verantwoordelijken, zoals toezicht over bedienden en andere diverse diensten. Dankzij zijn hoge positie kwam Velázquez ook in contact met diverse grote namen uit de kunstwereld, zo ontmoette in 1629 hij de Vlaamse schilder Peter Paul Rubens aan het hof, door wie de spanjaard zich liet inspireren.

Op reis

Na het aantal jaar aan het Spaanse hof te hebben gediend, verliet de schilder in 1629 Spanje en reisde hij naar Italië. Hier leerde hij meer over nieuwe en andere technieken van verschillende schilders. Hij verbleef twee jaar in Italië, waarna hij weer terugkeerde naar het Spaanse hof. Na bijna twintig jaar in Spanje te hebben doorgebracht, vertrok de schilder in 1649 wederom naar Italië. Deze keer reisde Velázquez echter met een missie van de koning op zak. Filips IV stuurde de kunstenaar er namelijk op uit om antiek en kunst aan te schaffen om de nieuwe appartementen in het koninklijk paleis mee in te richten.

Ook kreeg de schilder de opdracht om frescoschilders te zoeken voor het beschilderen van de plafonds van deze appartementen. Wederom liet Velázquez zich inspireren door andere kunstenaars. Zo was hij een bewonderaar van de overleden schilder Titiaan, van wie hij ook een werk aanschafte. Een van de beroemdste werken van de schilder uit zijn tijd in Italië is een portret van Paus Innocentius X. Voor dit portret gebruikte Velázquez een stijl uitgevonden de Italiaanse schilder Rafael en ook gebruikt door Titiaan. Ook deze tweede reis duurde twee jaar, in 1651 keerde Velázquez voor een laatste keer terug naar Spanje.

Las Meninas

Terug in Spanje nam hij zijn taak als hofschilder weer op. Hij schilderde weer diverse portretten, waaronder een van de koning, zijn nieuwe vrouw en diens kinderen. In 1656 schilderde hij een van zijn beroemdste werken: Las Meninas (De hofdames). Op dit schilderij wordt de dochter van het koningspaar, Margaretha Theresia en haar hofdames afgebeeld. Het schilderij heeft een interessante compositie, Velázquez staat zelf ook op het schilderij afgebeeld, al schilderend achter een schildersezel.

In 1659 werd de schilder opgenomen in de prestigieuze Santiago-orde. Dit was een uitzonderlijke eer, aangezien Velázquez geen edelman was. De beroemde Spaanse schilder kon helaas niet lang van zijn nieuwe status genieten. Diego Velázquez overleed 6 augustus 1660 op 61-jarige leeftijd.