Het ging niet altijd goed met de uitvinders van betaalmiddelen

Zo nu en dan doen mensen een poging om een nieuw voorwerp uit te vinden waarmee betaald kan worden. Maar gaat dat altijd goed?

Waarschijnlijk zijn de eerste vormen van geld al in de in de prehistorie ontstaan, maar waar en wanneer weten we niet precies. In culturen rondom de Indische Oceaan werden lang kauri-schelpen als betaalmiddel gebruikt. Omstreeks 3000 voor Christus werd in Mesopotamië gebruik gemaakt van stukjes edelmetaal: munten.

Uitvinder van briefgeld bijna ter dood veroordeeld.

Vanaf de vroegmoderne tijd werden die munten steeds vaker vervangen door papieren. Dat leidde tot de uitvinding van de eerste bankbiljetten. Daarvan weten we wél waar het is uitgevonden en wanneer. Het eerste Europese waardpapier werd uitgegeven door Johan Palmstruch van de Stockholm Banco in Zweden. Papiergeld was vrijwel meteen succesvol. Té succesvol. Een van de afspraken was namelijk dat het papiergeld direct kon worden ingewisseld tegen fysiek geld, munten. En daar ging het mis. In feite waren de bankbiljetten van Palmstruch niets anders dan bewijzen van een kredietverlening aan de bank. Een soort schuldbewijs. De bank drukte veel meer bankbiljetten dan het in metalen munten zou kunnen teruggeven. En dat was precies wat er gebeurde. In 1663, slechts een paar jaar nadat de eerste bankbiljetten uit de drukpers kwamen, begonnen mensen massaal hun papiergeld om te wisselen voor echt geld. De bank raakte door haar voorraden edelmetalen heen en kon uiteindelijk niet iedereen van fysiek geld voorzien. De bank ging failliet en de Zweedse regering moest de bank, inclusief schulden. Palmstruch werd gevangengezet, beschuldigd van het failliet van de bank en ter dood veroordeeld, al werd die doodstraf al snel omgezet in een gevangenisstraf die hij tot het eind van zijn leven uitzat.

Nieuwe wereldeconomie: bijna dood door vermoeidheid

Na de uitvinding van de bankbiljetten veranderde er lange tijd weinig. De volgende grote verandering vond eigenlijk pas plaats in de twintigste eeuw, toen tijdens de grote crisis in de jaren 30 de gouden standaard werd losgelaten. Het systeem dat werd afgesproken op het congres van Bretton Woods moest een herhaling van de jaren 30 voorkomen. Hoe ingewikkeld die afspraken waren, bleek wel uit het verloop van het congres. Een van de belangrijkste mensen, de econoom Keynes, raakte door de onderhandelingen zo uitgeput dat hij een beroerte kreeg en er even werd gevreesd voor zijn leven.

Hoe is het met de uitvinder van de bitcoin?

In de 21e eeuw verscheen er weer een écht nieuw betaalmiddel: de Bitcoin. Het brein achter deze volledig digitale munteenheid was Satoshi Nakamoto. Hij verzon een succesvol systeem waarmee een dergelijke digitale munt kon functioneren. Geholpen door de kredietcrisis en schuldencrisis steeg de Bitcoin koers al snel. Echter, een ding blijft opmerkelijk. Al snel na de succesvolle introductie bleek dat de naam Satoshi Nakamoto een pseudoniem is. En de persoon of personen achter het pseudoniem zijn nog altijd niet bekend. De meeste experts op het gebied van cyrptovaluta gaan er vanuit dat de persoon of het team achter de naam Nakamoto een persoonlijke, idealistische of economische motivatie heeft voor die geheimzinnigheid. Zo zou Bitcoin het digitale equivalent van goud moeten zijn en daarom net als het echte goud, geen uitvinder moeten hebben. Anderen denken dat hij of zij gewoon alle vormen van beroemdheid wil vermijden. Desondanks proberen journalisten al jaren de identiteit van Nakamoto te achterhalen. Tot nu toe zonder succes. Het account van Nakamoto heeft al jarenlang geen noemenswaardige activiteit vertoond. En dat leidt bij sommigen tot de vraag hoe het met Nakamoto gaat.