Raamdecoratie van vroeger; hoe zat dat?

Ramendecoraties hebben in de afgelopen eeuwen verschillende functies gehad. Tijdens de middeleeuwen bestonden ze uit houten luiken, die de warmte binnen moesten houden. Toen vanaf der zeventiende eeuw glazen ramen hun intrede deden, verschoof het accent naar zonwering. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam er nog een extra functie bij. Alle Nederlanders moesten toen namelijk gedwongen hun ramen verduisteren, om te voorkomen dat er licht naar buiten zou schijnen.

Nachtelijke Luchtbombardementen

Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikten zowel de Duitsers als de geallieerden grootschalige luchtbombardementen, in de hoop hun tegenstanders op de knieën te dwingen. In de periode 1940-1945 stuurden de Engelsen en Amerikanen steeds grotere vloten bommenwerpers op Duitsland af. Geallieerden vliegtuigen bombardeerden Duitse steden en fabrieken, om zo de Duitse wapenproductie stil te leggen. Deze aanvallen vonden vaak ‘s nachts plaats, omdat het dan voor het Duitse luchtafweergeschut een stuk lastiger was om de vijandelijke bommenwerpers uit de lucht te schieten.

Verduisteringsplicht ingevoerd

Om de geallieerde vliegtuigen te hinderen, voerden de Duitsers in Nederland de verduisteringsplicht in. Dit betekende onder andere dat alle straatverlichting uitging. Daarnaast mocht er ’s nachts geen kiertje licht meer uit de huizen komen. De Duitsers hoopten zo het de geallieerden bommenwerpers moeilijker te maken om zich vanuit de lucht te oriënteren.

Ramen geblindeerd

Voor de gemiddelde Nederlander betekende deze maatregel dat alle vensters hermetisch moesten worden afgeschermd. Dit gebeurde met andere middelen dan voor heen. Wie nu zoekt op Wikipedia met Jaloezie zonwering, ontdekt al snel waarom deze niet voldeden aan de strenge eisen die de Duitsers stelden. Vandaar dat Nederlanders andere oplossingen verzonnen. Zo hingen ze overgordijnen en zwarte verduisteringsgordijnen dicht tegen de ramen aan. Wie niet over dergelijke gordijnen beschikten, plakte zijn ramen af met zwart papier. Weer anderen namen hun toevlucht tot verf, waarbij ze hun ramen met zwarte verf volledig blindeerde.

Strenge naleving

De bezetter zag er streng op toe dat de verduisteringsplicht werd nageleefd. De Luchtbeschermingsdienst patrouilleerde ‘s nachts door de straten. Wie toch een straaltje licht liet ontsnappen kreeg een boete en werd gesommeerd om zijn ramen alsnog te blinderen. Zo werd het elke nacht pikkedonker in de Nederlandse steden. In Amsterdam vielen hierdoor tijdens de oorlog ongeveer honderd mensen in de grachten, omdat ze geen hand voor ogen zagen.

Na de bevrijding opgeheven

De verduisteringsplicht bleek uiteindelijk niet erg effectief. Hoewel de maatregel de navigatie voor geallieerden vliegtuigen aanzienlijk bemoeilijkte, slaagden de bommenwerpers er toch in om grote schade aan de Duitse industrie aan te richten. Na de bevrijding werd de verduisteringsplicht opgeheven. Nederlanders konden voortaan weer hun eigen raamdecoraties kiezen. In plaats van het blinderen van ramen, verschoof nu de nadruk naar zonwering en het bewaken van de privacy. Hiervoor maakt men vandaag de dag onder andere gebruik van verduisterende rolgordijnen. Mocht er hierbij toevallig een klein kiertje licht ontsnappen, dan krijgt de eigenaar daar nu daar gelukkig geen boete meer voor.