Geschiedenis Magazine nr 3 van 2022

***Geschiedenis Magazine is partner van IsGeschiedenis***

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 21 april.

Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 21 april, dan krijg ook jij dit nummer thuis!

JA GRAAG IK GEEF GESCHIEDENIS MAGAZINE CADEAU

De moord op Julius Caesar

Anton van Hooff

‘Ook gij, Brutus?’. De vermeende laatste woorden die Julius Caesar uitbracht toen hij besefte dat zijn vriend Brutus tegen hem had samengezworen en nu met een mes op hem instak. Of dit nu werkelijk Caesars laatste woorden waren of niet, het verhaal van de moord is er niet minder bloedstollend om. Anton van Hooff neemt ons mee naar Rome in het jaar-44 v.Chr., toen Caesar oppermachtig leek maar zich donkere wolken samenpakten.

Fritz Bauer pakt ex-nazi’s aan

Bert Schaafsma

Kort na de Tweede Wereldoorlog probeerden veel Duitsers door te gaan alsof er niets was gebeurd. Ex-nazi’s s kregen geregeld hoge banen en werkten achter de schermen tegen dat er iemand van hen aangeklaagd zou worden. Dat ondervond ook de Joodse jurist Fritz Bauer, de man achter het grote Auschwitzproces van 1963 en een sleutelfiguur in de arrestatie van Adolf Eichmann.

Hoe Polen omgaat met de Tweede Wereldoorlog

Ivo van de Wijdeven

Polen werd in 1939 onder de voet gelopen, door de Duitse Wehrmacht én het Rode Leger. Er zijn miljoenen Polen vermoord, onder wie ook veel Poolse Joden. Poolse militairen die in 1939 nog konden vluchten, hebben hard meegevochten met de geallieerden. Van de regering mag je het alleen maar over de heldendaden en het slachtofferschap van de Polen hebben. Maar daarmee vegen ze van alles onder het tapijt. Wie erop wijst dat er ook veel Polen met de nazi’s hebben geheuld, krijgt de wind van voren.

De onderschatte ‘Winterkoningin’: Elizabeth Stuart (1596-1662)

Djoeke van Netten

Zonder Elizabeth Stuart zat er nu een andere familie op de Britse troon. Haar kleinzoon George I, die in 1714 de Engelse troon besteeg, was voorvader van de huidige Britse koningin. Elizabeth Stuart was zelf koningin van Bohemen, al was ze er na een oorlog weggejaagd en van de troon gestoten. Ze kwam met haar man, een neef van de Oranjes, naar Den Haag. Elizabeth had veel geld nodig, want ze had een missie: met militaire steun haar oude machtspositie herstellen, en goede huwelijkspartners voor haar kinderen vinden. Ze financierde dat door haar juwelen te verpanden, maar ze vroeg ook leningen aan andere mensen. En die gaven haar steeds geld, ze had die gunfactor. Ze kreeg niet voor niets de bijnaam Hartenkoningin.

De rijke zoutmijn van de Kelten

Herman Clerinx

Bij het Oostenrijkse Hallstatt, zo’n 60 kilometer ten zuidoosten van Salzburg, ligt al eeuwen een zoutmijn. Er werden wel eens spullen in gevonden die duidelijk uit een vroegere tijd kwamen, of zelfs lichamen, maar pas in de 19de eeuw ontdekte men dat de mijnen al uit de prehistorie stamden: hier hadden Kelten zout gewonnen. De archeologen ontdekten ook dat die Kelten schatrijk waren geworden van dat zout.

Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 21 april, dan krijg ook jij dit nummer thuis!

JA GRAAG IK GEEF GESCHIEDENIS MAGAZINE CADEAU

Voor spullen moest je in de 8ste eeuw bij de Friezen zijn

Luit van der Tuuk

De vreedzame voorgangers van de Vikingen, zo zou je de middeleeuwse Friese vrachtvaarders wel kunnen noemen. Friesland was toen de naam voor het gebied langs de hele Nederlandse kust. In de 8ste eeuw waren het vooral Friezen die huiden, wol, textiel, teer, hout, olie, wijn, honing en gerookte vis over lange afstanden vervoerden en overal handel dreven in noordwestelijk Europa. Hun nederzettingen langs de grote rivieren en aan de kust werden welvarend. Dit trok weer de aandacht van de Vikingen. Ze kwamen hierheen, in eerste instantie om te handelen, maar daar bleef het niet bij.

De onderduik van Salo Muller

Rob Willemse

Salo Muller (1936) was bekend als fysiotherapeut bij Ajax. De laatste jaren was hij in het nieuws omdat hij erkenning van de Nederlandse Spoorwegen eiste dat ze fout zaten in de oorlog. De zesjarige Salo dook in zijn eentje onder in de herfst van 1942. Soms kwam hij bij aardige mensen, maar hij is ook bont en blauw geslagen. Wat het extra lastig maakte: in Friesland verstond hij niemand.

Gedurfd plan van alleskunner Constantijn Huygens 1663

Martin Hendriksma

Een brede klinkerweg van zee dwars door de duinen naar Den Haag, dat klinkt absurd. Als Constantijn Huygens (1597-1687) een voorstel voor zo’n weg indient, is de weerstand dan ook groot. Maar iedereen moet al snel toegeven dat er wel behoefte is aan zo’n weg. Al was het maar om de chaos bij het afscheid van de Engelse vorstin Henriëtta Maria in januari 1643 of dat van koning Karel II. Hun schepen naar Engeland vertrekken van het Scheveningse strand. Stadhouder, regenten, burgers, dorpelingen, allemaal moeten ze zich moeizaam over de smalle duinpaadjes worstelen, of hun koetsen lopen vast in het mulle zand.

Graffiti in Rome en Pompeï

Emily Hemelrijk

In de dagen voor de moord op Caesar verschenen opruiende graffiti in de straten van Rome... Er wordt wel gezegd dat ze voortkomen uit verzet van onderworpen groepen tegen de machtspositie van de Romeinse elite. Maar wie maakte die graffiti eigenlijk? Waren de schrijvers van deze graffiti inderdaad leden van het gewone volk?

Hoe onschuldig was dit Meifeest?

Martijn Icks

Eind 19de eeuw beleefden de 1 Mei-viering in Engeland een revival. Jongens en meisjes dansten rond een meiboom, er werd een meikoningin gekozen en feestelijk gegeten en gedronken. Sommige Victorianen vonden het maar een zedeloos gedoe. Stel je voor dat de jeugd over de schreef ging! Society-schilder Alma-Tadema schotelde het Engelse publiek op zijn schilderij ’Lente’ (1894/5) een heel wat onschuldiger versie voor: lieve meisjes met bloemen, vrolijke omstanders. Maar schijn bedriegt…

‘Gipte Wanne’ liep in de val

Elwin Hofman

Joanne Janssens maakte deel uit van een groep zogenoemde ‘Egyptenaren’, rondtrekkende lieden van wie gezegd werd dat ze oorspronkelijk uit Egypte kwamen (wat niet klopt). Dit idee leeft nog voort in de Engelse term ‘gypsy’. Welke kans had Joanne, bijgenaamd Gipte Wanne, in het 18de-eeuwse rechtssysteem?

Verketterde Byzantijnse prinses

Frank Tang

Theophanu was een Byzantijnse prinses en de vrouw van de keizer van het Heilige Roomse Rijk Otto II. Nadat hij bezweek aan een ziekte, ontpopte Theophanu zich als kundig regent voor haar driejarig zoontje Otto III. Tot haar dood in 991 regeerde ze het Westerse keizerrijk. Niet iedereen was daar blij mee.

De schouwburg staat in brand! Amsterdam rouwt op 11 mei 1772

Maarten Hell

De opera De deserteur die in mei 1772 in Amsterdam in première ging, had scenes die zich in duistere kerkers afspeelden. Daarvoor gingen alle podiumlichten uit, en waren er voor de sfeer alleen wat olielampjes aangestoken. Dat liep fout. De bluspogingen van een toneelknecht maakten het nog erger…

Het bloedige jaar 1572

Raymond Fagel en Judith Pollman

‘No es nada’, het is niets. Zo zou de Spaanse landvoogd in de Nederlanden, de IJzeren Hertog Alva, hebben gereageerd toen het kleine stadje Den Briel op 1 april 1572 was veroverd door de watergeuzen. Met die inname voor Oranje begon de Opstand in Holland en Zeeland tegen de Spanjaarden pas écht. Maar waarom heroverde Alva Den Briel eigenlijk niet?