Geschiedenis Magazine nr 2 van 2024

***Geschiedenis Magazine is partner van IsGeschiedenis***

Dit nummer van Geschiedenis Magazine ligt nu in de winkels. Nooit meer een nummer van Geschiedenis Magazine missen? Neem dan nu een abonnement!

JA GRAAG 

IK GEEF GESCHIEDENIS MAGAZINE CADEAU

Romantische avonturier – Het lot van Lord Byron 1788-1824

Joke Kardux 

De Engelse romantische dichter Lord Byron werd in een klap beroemd door zijn verhalend gedicht Childe Harold’s Pilgrimage (1812). Zijn personage Childe Harold, gekweld door onbeantwoorde liefde, was de eerste byronic hero: het type van de romantische rebel met een duister verleden. Byrons lezers zagen Childe Harold als zijn zelfportret en hij cultiveerde dit imago met zijn atletische gestalte en zwoele blik. Zijn aantrekkingskracht werd nog groter doordat hij bekend stond als 'mad, bad, and dangerous to know': vanwege zijn verkwistende levensstijl en allerhande liefdesaffaires, met mannen en vrouwen. Ook zijn tragische lot droeg bij aan zijn populariteit.

Zijn invloed reikte veel verder dan zijn tijd, en de byronic hero inspireerde tal van hervormers in de beeldende kunst en geldt als belangrijke bijdrage aan de literatuur. Personages in latere werken zoals Heathcliff in Wuthering Heights, Captain Ahab in Moby-Dick en Severus Sneep in de Harry Potter-boeken gaan erop terug.

Gepensioneerde Bismarck bestookt vol haat het hof van Keizer Wilhelm II

André van Voorst

Het afscheid leek op een Griekse tragedie, met een hoofdrol voor de afgedankte kanselier van het Duitse keizerrijk, Otto von Bismarck. Boos verliet de 74-jarige op 29 maart 1890 voor de laatste maal zijn ambtswoning. Hij had zich fel verzet tegen zijn pensioen en nam het de Duitse keizer Wilhelm II uiterst kwalijk dat die hem de laan uit had gestuurd, en ook nog eens door een politiek onervaren Pruisische militair had vervangen!

Bismarck ging rentenieren, maar André van Voorst maakt duidelijk dat hij de politiek allerminst vaarwel zegde. De oud-rijkskanselier namelijk begon een stookcampagne tegen het hof. Je leest het in het komende nummer van Geschiedenis Magazine.

De kip van morgen

Dirk-Jan Verdonk

Hoewel kippen al duizenden jaren door mensen worden gegeten, valt in die lange geschiedenis van de mens-kiprelatie vooral op dat kip zo’n bescheiden plek op het menselijk menu innam. Kippen werden hoofdzakelijk om andere redenen gehouden: om hun eieren, voor hanengevechten, om de toekomst te voorspellen, als medicijn. In het tweede kwart van de 20ste eeuw kwam daar in de Verenigde Staten voorzichtig verandering in. Op 21 maart 1948, kwamen de eerste kuikentjes uit het ei gekropen in een broederij in Easton, een plaatsje in de Amerikaanse staat Maryland, die speciaal waren gefokt om de kippenvleesconsumptie te stimuleren. Dat zou grote gevolgen krijgen.

Ondernemers wilden geen belasting op turf

Joris Oddens

Na de ontdekking van de Groningse gasbel in 1959 werden grote industriële bedrijven er met de belofte van goedkoop gas toe verleid zich in Nederland te vestigen. Activistische burgers zetten zich nu in voor het afschaffen van deze fossiele subsidies, zoals belastingvoordelen op het gebruik van fossiele energiebronnen. Ze gaan daarbij de strijd aan met het grootkapitaal dat destijds in het zadel zou zijn geholpen. Wanneer we in de geschiedenis duiken, wordt echter duidelijk dat de fossiele subsidies veel verder teruggaan. De Nederlandse regering probeerde bijvoorbeeld in de 19de eeuw  een turfaccijns in te voeren, wat hevige protesten wekte. De tegenstelling tussen burgeractivisme en de lobby van de fossiele industrie blijkt daarbij een stuk minder scherp…

Het Hittitische rijk, vergeten grootmacht uit de late bronstijd

Willemijn Waal

Indrukwekkende ruïnes in het hoogland zo’n 200 kilometer ten oosten van Ankara in Anatolië stelden Europese reizigers in de 19de eeuw voor een raadsel: welke antieke stad was dit geweest?

Pas begin 20ste eeuw stuitten archeologen op de ruïnes van de hoofdstad Ḫattuša met zijn fraaie Leeuwenpoort. De kleitabletten die ze er aantroffen, bevatten kostbare informatie voor onze kennis van de oudheid. Samen met Assyrië, Babylonië, en Egypte was het een van de grootmachten van de Late Bronstijd in het Nabije Oosten. De vorsten en farao’s onderhielden onderling nauwe contacten en wisselden geschenken uit. Maar van de vier grote rijken, raakte het Hittitische rijk in de vergetelheid…

Dit nummer van Geschiedenis Magazine ligt nu in de winkels. Nooit meer een nummer van Geschiedenis Magazine missen? Neem dan nu een abonnement!

JA GRAAG IK GEEF GESCHIEDENIS MAGAZINE CADEAU

Hoe Kaapstad ontstond

Bruno Werz

Op 25 maart 1647 verongelukte het VOC-schip Haarlem in de Tafelbaai bij Kaap de Goede Hoop. Bijna de helft van de 120 opvarenden werden met andere schepen naar de Republiek gebracht, maar 62 bemanningsleden bleven achter om de rijke lading te bergen. De schipbreukelingen bivakkeerden er bijna een jaar voordat ze door een nieuwe vloot die op weg was van Batavia naar de Republiek werden meegenomen.

Er is internationaal geen vergelijking voor de belangrijke rol die een scheepsramp in de geschiedenis van een land heeft gespeeld als de ondergang van de Haarlem. Historicus en archeoloog Bruno Werz doet de verstrekkende gevolgen van de beslissing en de conclusies die de VOC uit de ramp trok uit de doeken.

Heilige Roomse Rijk

Ivo van de Wijdeven

De Vrede van Westfalen maakte in 1648 een eind aan de verwoestende Tachtigjarige Oorlog en de Dertigjarige Oorlog. De onderhandelingen vonden plaats in de Westfaalse steden Münster en Osnabrück, en hier kwam een nieuwe internationale verhouding tot stand. Het uitgangspunt was: staten hebben binnen hun grenzen hun eigen soevereiniteit en moeten gelijk worden behandeld, ook al verschillen ze in grootte, politieke macht of staatsinrichting. De Vrede van Westfalen geldt daarom als de wieg van de moderne natiestaat. Maar wat betekende dat keerpunt voor het omvangrijke Heilige Roomse Rijk, vraagt Ivo van de Wijdeven zich af.

Dit feodale verband van vorstendommen was in 962 gesticht door Otto, hertog van Saksen en koning van Duitsland. Hijzelf werd keizer Otto I de Grote, in navolging van zijn illustere voorganger Karel de Grote. Kon zo’n middeleeuwse conglomeratie na 1648 wel overleven?

Nederlandse amateur spionnen in nazi-Duitsland jaren ‘30

Jan Brauer

In de crisisjaren kon je met spioneren in nazi-Duitsland eenvoudig flink bijverdienen. Gewoon onderweg je ogen goed de kost geven. Geheime diensten zetten hier professionele agenten voor in, maar ronselden ook amateurs. Het liep soms ronduit slecht met hen af. Hun sporen zijn te vinden in het archief van de Gestapo. Historicus Jan Brauer vertelt in het komende nummer o.a. de verhalen van de 44-jarige schoenmaker Willy uit Venlo en Jan een 47-jarige koopman uit Winterswijk.

Hermitage-rage

Conrad Gietman en Hanneke Ronnes

Schrijvers en geleerden hadden zich al vanaf de oudheid regelmatig teruggetrokken in tuinpaviljoens en kluizen, en deze praktijk werd in de 18de eeuw een heuse rage: eerst in Engeland en Frankrijk, vanaf de jaren 1770 ook in Nederland.

De meeste hermitages waren opgetrokken uit houten schotten, stro, veldstenen of takken. Binnen stonden wat stoelen en een bed en de decoratie moest aanzetten tot filosoferen over de eindigheid: een doodshoofd, zandloper, doodskist en vaak ook een bord met de tekst: ‘memento mori’.

Hoe bedrijfsleven en werkgelegenheid in de eerste oorlogsjaren profiteerden van de Duitse inval

Ruud Stevens

Nederland rekende er in de jaren ‘30 op dat het net als tijdens de Eerste Wereldoorlog in een nieuw conflict neutraal kon blijven. Wel probeerde de regering te voorkomen dat er weer schaarste zou optreden. De magazijnen waren begin mei 1940 dan ook tot de nok toe gevuld met voorraden katoen, ijzer, olie, graan… en die kwamen allemaal in handen van de Duitse bezetter na de capitulatie op 15 mei 1940. Hun oorlogsindustrie had grondstoffen nodig, maar ook arbeidskrachten, onderdelen en machines. Ook die kwamen deels uit Nederland.

En ook

• Nieuw: culinaire rubriek ETEN WAT DE POT SCHAFTE. Met recept.
• De ‘manmoedige’ Artemisia van Carië, militair aanvoerder en koningin 5e eeuw v.Cr.
• Wereldgeschiedenis in het dorp Kobarid- Eerste Wereldoorlog.

Dit nummer van Geschiedenis Magazine ligt nu in de winkels. Nooit meer een nummer van Geschiedenis Magazine missen? Neem dan nu een abonnement!

JA GRAAG IK GEEF GESCHIEDENIS MAGAZINE CADEAU