Geschiedenis Magazine nr 7 van 2025

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 9 oktober.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 25 september, dan krijg ook jij dit nummer thuisgestuurd!

De bloeitijd van Bagdad

Josephine van den Bent

Sjeherazade, kalief Haroen al-Rashid, Aladin, Ali Baba en de veertig rovers, maar ook de Assassin’s Creed-game Mirage… wat zouden ze zijn zonder het sprookjesachtige decor van het middeleeuwse Bagdad? De Duizend-en-een-nacht verhalen gaan soms over echte personen, zoals kalief Haroen, maar ze zijn fictie, soms zelfs uit een veel eerdere of latere tijd. Wél zijn het tekenen van Bagdads legendarische aantrekkingskracht: een schitterende plek van ongekende rijkdom, culturele glorie en politieke macht.

Suriname 50 jaar onafhankelijk

Hans Ramsoedh

Tot de jaren 70 was er in Suriname weinig steun voor onafhankelijkheid. Toch werd in 1975 de onafhankelijkheid een feit. Dit kwam nadat politicus Henck Arron, om de verkiezingen van 1973 te winnen, de steun had gezocht van een kleine nationalistische partij. Na de overwinning kondigde hij, tot verbazing van velen, in de regeringsverklaring aan dat de onafhankelijkheid uiterlijk in 1975 zou worden gerealiseerd. Over dit onderwerp was tijdens de verkiezingscampagne niets gezegd. Zijn toespraak sloeg in als een bom, en er ontstond grote onrust. De bevolking voelde zich overvallen en er dreigde zelfs een burgeroorlog uit te breken.

Margaretha van Parma: van bastaartdochter tot Landvoogdes

Liesbeth Geevers

De Spaanse koning Filips II vond in 1559 zijn halfzus Margaretha van Parma, een buitenechtelijke dochter van keizer Karel V, het meest geschikt om het bestuur over de Lage Landen op zich te nemen. De Habsburgers plaatsten in Brussel het liefst nauwe bloedverwanten aan de top, anders dreigden opstanden. Toch kreeg ook Margaretha daarmee te maken. Ze ruimde uiteindelijk het veld voor Alva.

Geschiedenis van de natuur

Het thema van de Maand van de geschiedenis is Natuurlijk. Geschiedenis Magazine doet mee met artikelen over de luis en over de Duitser Franz Junghuhn die in 1835 KNIL-arts op Java werd. Flora, fauna en landschap waren vrijwel onbekend terrein voor westerlingen, maar daar ging hij wat aan doen. Hij was gefascineerd door vulkanen en beklom ze op Java bijna allemaal – ook de werkende. En tot slot de impact van de Tweede Wereldoorlog op de opvattingen over wat natuur eigenlijk ís.

Amerikaanse overheid was ooit aanjager van hulp aan armen

Ruud Stevens

De Amerikaanse president Donald Trump snijdt radicaal in overheidsprogramma’s uit de 20ste eeuw die welzijn en welvaart van burgers moesten vergroten en discriminatie uitbannen. Geschiedenis Magazine zet de belangrijkste op een rij: de New Deal, de Great Society en Affirmative Action, die nota bene bloeide door toedoen van Trumps conservatieve partijgenoot Richard Nixon.

Het ontsnappingsmuseum

André van Voorst

Kasteel Colditz in Saksen: de nazi’s hielden hier geallieerde officieren gevangen, want volgens Hitlers plaatsvervanger Hermann Goering was het onmogelijk eruit te ontsnappen. Het had immers metersdikke muren en een gesloten binnenplaats. Niets was minder waar. Er is nu een museum dat in geuren en kleuren vertelt over de uitbraakpogingen. Het opmerkelijke is dat de gevangenis al tijdens de oorlog precies zo’n museum had.

Pepmiddel populair in de Wehrmacht

Jan Brauer

Het nazi-regime voerde een streng beleid tegen drugs- en alcoholverslaving, maar tegelijkertijd werd het nieuwe pepmiddel Pervitin enorm populair. Het middel zorgde voor een langdurige psychische stimulans en onderdrukte vermoeidheid en slaapbehoefte, vergelijkbaar met moderne speed of meth. De Berlijnse firma Temmler Werke bracht Pervitin in 1938 op de markt, waarna het al snel grootschalig werd gebruikt. Het Duitse leger werd de grootste afnemer; soldaten konden er uren achter elkaar op doorgaan, wat een cruciale rol speelde in hun oorlogvoering.

De wrange geschiedenis van de Black Belt

Ivo van de Wijdeven

Tijdens Amerikaanse presidentsverkiezingen kleurt de electorale kaart vaak rood, vooral in het zuiden. Toch is daar een opvallende blauwe strook te zien in staten als Mississippi, Alabama en Georgia. Dit fenomeen, ook wel de 'Black Belt' genoemd, is al decennia zichtbaar en heeft een historische oorsprong. De naam verwijst naar de vruchtbare, zwarte aarde die miljoenen jaren geleden ontstond, perfect voor katoenplantages. Hierdoor werden er massaal tot slaaf gemaakte Afrikanen naartoe gebracht. De nakomelingen van deze mensen vormen de huidige meerderheid van de bevolking en stemmen van oudsher Democratisch, waardoor de strook 'blauw' kleurt.

Textielwerkers uit de Lage Landen emigreerden naar Florence

Jelle Haemers

Hoe zou jij heten als middeleeuwse immigrant in Florence? De Utrechters Joris Arnoltssone zijn zoon Andries stonden er in elk geval bekend als Giorgio di Rinaldo en Andrea di Giorgio. Dat weten we uit een zeldzaam archiefstuk: een ledenlijst van een 15de-eeuwse broederschap van landverhuizers uit het noorden.

Wat van ver komt…

Charlotte Kleyn

Bloemkool en aardappelen, maar ook spinazie en konijn: dat zijn vertrouwde ingrediënten voor de oer-Hollandse pot. Toch kwamen ze hier van oorsprong helemaal niet voor. Culinair historicus Charlotte Kleyn zoekt uit hoe ze hun weg vonden naar de Nederlandse keuken én hoe die oude recepten smaakten. Deze keer: tamme kastanjes.