Madurodam: het vrolijkste oorlogsmonument ter wereld
Wie kent Madurodam niet, bijna elke Nederlander is er wel geweest. In menig fotoalbum is een jeugdfoto te vinden uit de miniatuurstad in Den Haag. Hoe groot het succes van Madurodam ook is, George Maduro is vandaag de dag vergeten of onbekend. Slechts weinigen kennen het verhaal achter deze oorlogsheld aan wie Madurodam zijn naam te danken heeft.
Vera Weterings
Madurodam werd in 1952 namelijk opgericht als levende herinnering aan oorlogsheld George Maduro. Het vrolijke miniatuurstadje behoort dan ook tot één van de ruim 3.700 oorlogsmonumenten in Nederland die te vinden zijn in de database van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Ook is Madurodam sinds de opening in 1952 fondsenwerver en schenkt haar opbrengsten aan het goede doel. Jaarlijks is dat tussen de 600.000 en 1 miljoen euro, waarbij de focus van het goede doelenbeleid ligt op het ontdekken en ontwikkelen van talent van kinderen in de basisschoolleeftijd. In Madurodam bevindt zich een model van het geboortehuis van George Maduro. Dit miniatuurhuisje bevindt zich bij de ingang van Madurodam samen met een ingemetselde bronzen reliëf met een afbeelding van George Maduro en een liggende bronzen plaquette: Ter nagedachtenis aan onze kampgenoot
Hoewel op deze plaquette en ook in de geschiedenisboeken staat dat Maduro stierf op 9 februari 1945, bleek dit een dag eerder te zijn. Dit kwam aan het licht tijdens een uitgebreid onderzoek naar het leven van George Maduro. Madurodam wil er namelijk in het honderdste geboortejaar van Maduro voor zorgen dat het verhaal van Maduro niet langer onbekend en vergeten is. Dit doet Madurodam met verschillende activiteiten en in samenwerking met de Amerikaanse auteur Kathleen Brandt die een biografie over Maduro aan het schrijven is. Op 8 februari, de echte sterfdag van Maduro werd de titel van het boek onthuld: ‘Ridder zonder vrees of blaam’. De biografie verschijnt op 15 juli 2016 bij uitgeverij Unieboek|Spectrum, de dag waarop Maduro honderd jaar zou zijn geworden. De presentatie waarbij dit nieuws bekend werd gemaakt, werd gehouden in Huize Dorrepaal, vroeger bekend onder de naam Villa Leeuwenburg. Deze locatie speelde een belangrijke rol in het leven van George Maduro. In de meidagen van 1940 leidde Maduro daar op heldhaftige wijze een aanval op een Duitse stelling bij Villa Leeuwenburg. Hij bedacht toen een slimme list om de Duitsers te overmeesteren. Op 9 mei 1946 werd George Maduro postuum de Ridder 4e klasse der Militaire Willems-Orde toegekend, omdat hij zich tijdens de Meidagen had onderscheiden met deze aanval. Hij is de enige Nederlander van Antilliaanse afkomst die deze onderscheiding heeft ontvangen.
In de biografie van Brandt wordt duidelijk dat Maduro behoorde tot de kring van verzetsleden van het eerste uur, waarbij hij zich met name bezighield met spionage en het stelen van wapens van de Duitsers. Ook gebruikte Brandt nog nooit eerder gebruikte brieven uit het familiearchief Maduro met daarin onder andere een brief van de sergeant die naast Maduro stond toen ze over een brug bij Villa Leeuwenburg stormden in de meidagen van 1940. Maduro is in totaal drie keer opgepakt, de laatste keer was in 1943 aan de grens tussen België en Frankrijk. Hij werd toen gevangen gezet in Saarbrücken, Duitsland. Hij sprak de andere gevangenen moed in en praatte zelfs met de cipiers om ze ervan te overtuigen dat het Nazisme verkeerd was. ‘Hij was de held van de gang’, vertelde een medegevangene over hem. In november 1944, een half jaar voor het einde van de Tweede Wereldoorlog, werd George overgebracht naar concentratiekamp Dachau. Vlak voor de bevrijding, op 8 februari 1945, overleed hij daar aan vlektyfus.
De honderdste geboortedag van Maduro staat echter niet alleen in het teken van de te verschijnen biografie, ook wordt er een nieuw monument onthuld. In opdracht van Madurodam maakt kunstenaar Jikke van Loon een nieuw monument voor George Maduro, zo schenkt Madurodam aan de gemeente Den Haag ‘een monument naast een monument’. Van Loon maakte eerder het beeld van verzetsheld en vakbondsman Anton de Kom in Amsterdam, waarvan een replica zich bevindt in het atrium van het Rijksmuseum. Het monument dat Van Loon gaat maken, zal volgens de kunstenares een soort drieluik worden waarbij de jonge Maduro, de held Maduro en de hedendaagse kijker worden samengebracht. Van Loon gaat twee beelden maken, het ene beeld portretteert de tienjarige Maduro, nonchalant tegen een boom geleund. Het tweede beeld ertegenover toont de volwassen held, waarbij Madurodam kinderen op een speciaal herdenkingsmoment de kans wil geven hun naam in het beeld te slaan. Vervolgens worden de namen ingewreven met goud. Zo zal het beeld met de jaren heen niet doffer worden, maar juist steeds meer gaan stralen door het goud. Van Loon over het monument:
“Met dit werk hoop ik verbindingen tot stand te brengen. Verbinding met de geschiedenis en met de persoon George Maduro. Verbinden van mensen en kinderen met het beste in zichzelf. Verbinding en verankering met het gedachtengoed van vrede en recht.”
Voordat de honderdste geboortedag van Maduro herdacht wordt en het boek uitkomt en het standbeeld onthuld wordt, zal eerst de Dachaulezing plaatsvinden. Ook deze staat dit jaar in het teken van Maduro. De Dachaulezing is een initiatief van het Nederlands Dachau Comité en staat jaarlijks in het teken van oud-gevangenen uit Concentratiekamp Dachau. Het Nederlands Dachau Comité heeft tot doel om hen, die in of ten gevolge van hun verblijf in het concentratiekamp Dachau, het leven lieten, blijvend te eren. Tijdens de Dachaulezing over Maduro wil het comité duidelijk maken dat de herinnering aan de oorlog niet altijd zwaar hoeft te zijn, maar ook vrolijk en optimistisch kan zijn. De lezing wordt uitgesproken door Joris Backer op 21 april 2016 in Madurodam, het vrolijkste oorlogsmonument ter wereld.
