Agenten sluipen rond de Franse ambassade op 15 september 197

1974: Gijzeling in de Franse ambassade in Den Haag

Op zaterdag 28 mei 2022 werd de Japanse terroriste Fusako Shigenobu na twintig jaar gevangenisstraf vrijgelaten. Shigenobu was het brein achter verschillende terroristische acties, waaronder de gijzeling van de Franse ambassade in Den Haag in 1974. Dit was de eerste grote terroristische gijzeling op Nederlands grondgebied.

Japanse Rode Leger (JRA)

Fusako Shigenobu maakte deel uit van de leiding van het Japanse Rode Leger oftewel JRA. Dit was een terroristische organisatie die in de jaren ’70 met geweld een socialistische wereldrevolutie wilde ontketenen. Tussen 1971 en 1988 ondernam de organisatie een reeks aanslagen, waaronder een aanslag op het vliegveld van Tel Aviv op 30 mei 1972, waarbij 26 mensen om het leven kwamen en 75 anderen gewond raakten. Met zulke aanslagen wilde de organisatie eerst de Japanse regering en monarchie omverwerpen en daarna hun revolutie zich over de rest van de wereld verspreiden.

Vanzelfsprekend maakten veiligheidsorganisaties overal ter wereld jacht op de groep. Om opgepakte leden vrij te krijgen, ging de organisatie meerdere keren over tot vliegtuigkapingen en gijzelingen. Als hun kameraden vrij werden gelaten en er losgeld werd betaald, werden de gijzelingen beëindigd. Een van de doelwitten was de Franse Ambassade in Den Haag.

Gijzeling in Franse ambassade

In de namiddag van vrijdag 14 september 1974 werd de Haagse politie gebeld vanuit de Franse ambassade, hemelsbreed 500 meter van het Binnenhof. Daar zouden ‘gekke Japanse mannen met pistolen’ rondlopen. De drie agenten die aankwamen werden naar de vierde verdieping verwezen, waar ze meteen werden beschoten door een van de terroristen. Een agent werd in zijn arm geschoten, een andere agente in haar rug. De derde agent vuurde terug, wist de terrorist te verwonden en vroeg om versterking. Niet lang daarna belden de gijzelnemers de Haagse politie om hun eisen door te geven.

In alle haast werd een zogenaamd ‘beleidsteam’ opgericht om met de gijzeling om te gaan. Dit crisisteam bestond uit drie ministers onder leiding van minister-president Den Uyl. Omdat dit de eerste grote terroristische gijzeling was waar Nederland mee te maken kreeg was de aanpak van deze situatie onbekend gebied voor alle betrokkenen. Al snel werd duidelijk dat het contact met de terroristen lastig verliep vanwege de taalbarrière. Daarom vroeg het crisisteam aan de secretaris van de Japanse ambassade, Y. Kondo, om te helpen bij de onderhandelingen.

De Japanse terroristen verschansten zich op de vierde verdieping van de Franse ambassade, waar ze elf mensen gegijzeld hielden, onder wie de Franse ambassadeur Senard. In ruil voor het vrijlaten van deze mensen eisten ze de vrijlating van JRL-lid Yatsuka Furuya, die op dat moment in een Franse gevangenis zit. Om zelf weg te komen eisten ze een vrijgeleide, een miljoen dollar in contanten, en een volgetankte Boeing 707. Daarin wilden ze met een bemanning en al hun wapens vertrekken vanaf Schiphol.

Journalisten hangen uit ramen in de buurt van de Franse ambassade tijdens de Haagse gijzeling

De onderhandelingen

Terwijl de internationale pers en de hulpdiensten zich verzamelden rond het ambassadegebouw begonnen de onderhandelingen. Het crisisteam wilde dat alle gijzelaars, en dan vooral de Franse ambassadeur, in leven bleven. Tegelijkertijd wilden ze terroristen liever geen geld geven, of hen toestaan om het land te verlaten met al hun wapens.

De Fransen wilden niet onderhandelen met de gijzelnemers en hadden een voorkeur voor het binnenvallen van de ambassade. Dat wees het crisisteam echter af, omdat de vierde verdieping zich niet zou lenen voor een bestorming – in ieder geval niet voor één waar de gijzelaars er levend vanaf zouden komen. In plaats daarvan begonnen de onderhandelingen.

Dagenlang werden er bedreigingen, beloftes en ultimatums uitgewisseld tussen de Japanse gijzelnemers en het crisisteam. Op zondag 15 september werden de eerste resultaten van die onderhandelingen zichtbaar. Toen landde er een Franse Boeing 707 op Schiphol en ontvingen de mensen in de Franse ambassade voedsel en medicijnen. In ruil daarvoor werden twee van de gijzelaars vrijgelaten.

De piloot

Frankrijk had een vliegtuig geleverd, maar het was aan de Nederlanders om een bemanning te vinden. Daarnaar moest gezocht worden bij Transavia, dat was de enige luchtvaartmaatschappij in het land die met een Boeing 707 vloog. Piloot Piet Sierks werd uiteindelijk door zijn leidinggevende aangewezen als vrijwilliger om het vliegtuig te besturen. De totale bemanning bestond uit drie personen.

De gijzelnemers weigerden te zeggen waar ze naartoe wilden vliegen, maar die informatie had Sierks wel nodig om de vlucht goed te kunnen voorbereiden. Daarom ging hij op bezoek in de bezette ambassade om daar de informatie los te peuteren. Daar moest hij van de terroristen zweren dat hij de informatie niet door zou vertellen. Uiteindelijk bleken de gijzelnemers naar Aden in Zuid-Jemen te willen.

Franse ambassadeur komt weer terug op de ambassade na de gijzeling, 18 september 197

Een stille Prinsjesdag

Uiteindelijk werd in de nacht van maandag op dinsdag een overeenkomst gesloten tussen het beleidsteam en de Japanse terroristen. De JRA-leden mochten vanaf Schiphol vertrekken in de Boeing 707 met Furuya, 300.000 dollar en een bemanning. In ruil daarvoor moesten ze alle overgebleven gijzelaars en al hun wapens, op twee pistolen na, inleveren. Na vier slopende dagen leek het einde van de gijzeling eindelijk in zicht.

Vanwege de uitzonderlijke situatie verliep Prinsjesdag in 1974 anders dan normaal. In de binnenstad was het uitgestorven. Koningin Juliana kwam in plaats van met de Goude Koets in een zwaarbewaakte auto en via een andere route aan op het Binnenhof. De gebruikelijke pracht en praal had plaatsgemaakt voor een sombere stemming vanwege de gijzeling die niet ver daarvan. In haar troonrede besteedde Juliana aandacht aan de tragedie en benadrukte ze nogmaals dat het doel van de regering was dat alle gijzelaars ongedeerd bleven. Een van de ministers is niet aanwezig bij de plechtigheden in de Ridderzaal vanwege de situatie in de Franse ambassade.

Vlucht per vliegtuig

Op de avond van 17 september, honderd uur na het begin van de gijzeling, vertrokken de Japanse terroristen met zes gijzelaars in een busje naar Schiphol. De gijzelaars die te zwak waren om mee te gaan werden achtergelaten in de ambassade. Voordat ze instapten, sloegen de terroristen alle ruiten van het busje stuk. Zo hoopten ze een eventuele gasaanval in het busje te neutraliseren. Schiphol en de wegen eromheen werden helemaal afgezet en alle reguliere passagiers werden geëvacueerd. Het leger hield het hele terrein in de gaten, net zoals het eerder bij de Franse ambassade hadden gedaan.

Op Schiphol werden de zes gijzelaars zoals afgesproken ingeruild voor Furuya, die ook het beloofde losgeld bij zich had. Alle wapens behalve twee revolvers werden afgegeven en de gijzelnemers gingen aan boord van de Boeing 707. Hoewel de Japanse terroristen hadden verwacht als helden onthaald te worden in Aden, zaten ze daar helemaal niet te wachten op het vliegtuig, het vliegtuig mocht bijtanken, maar moest daarna zo snel mogelijk weer weg. Na veel diplomatiek overleg kon het vliegtuig uiteindelijk landen in Damascus in Syrië.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Nasleep

Eenmaal aangekomen in Damascus verdwenen de JRA-leden een tijd van de radar. Twee van de drie gijzelnemers, Wako en Nishikawa, werden later gearresteerd en aan Japan uitgeleverd. Het derde lid, Junzo Okudaira, is nooit opgepakt. Furuya zat in 1986 een jaar vast en werkte later samen met het Japanse openbaar ministerie.

Zowel Wako als Nishikawa getuigden later dat Fusako Shigenobu de opdracht had gegeven voor de gijzeling in Den Haag en andere terroristische acties. Shigenobu werd in 2000 opgepakt en veroordeeld tot een gevangenisstraf van twintig jaar. Recent kwam de voormalige JRA-leidster op vrije voeten en betuigde ze spijt voor haar daden.

De elf mensen die gegijzeld werden in de Franse ambassade kwamen er allemaal heelhuids vanaf. Hetzelfde gold voor de bemanning van de Boeing 707. Piloot Piet Sierks werd door zijn heldhaftige optreden en iconische snor in één klap een internationale beroemdheid. Tijdens een persconferentie vertelde hij later dat hij en de andere bemanningsleden van de Japanners ‘de verzekering (kregen) dat wanneer we hulp nodig hadden, waar ook ter wereld, zij ons zouden redden.’