Audrey Hepburn in de Tweede Wereldoorlog

Vandaag de dag is ‘Audrey Hepburn’ een naam die vrijwel iedereen bekend in de oren klinkt. Er zijn immers weinig mensen die niet van Breakfast at Tiffany’s hebben gehoord. Wat minder mensen van haar weten, is dat Audrey in Nederland woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog en zelfs in Arnhem zijdelings betrokken was bij het verzet. Daarom het verhaal van de jonge ‘Edda van Heemstra’.

Tekst: Djoeke Gerding

Nederland wel veilig

Audrey Hepburn werd in 1929 geboren vlakbij Brussel. Haar vader was een Britse bankier en haar moeder kwam van de adellijke familie Van Heemstra die in de buurt van Arnhem woonde. De familie woonde afwisselend in Nederland, België en Engeland. Toen in 1939 de Tweede Wereldoorlog uitbrak besloot moeder Ella van Heemstra dat het in Nederland het veiligst was voor haar gezin – Nederland was immers in de Eerste Wereldoorlog ook neutraal gebleven. Die foute inschatting leidde ertoe dat Audrey en haar moeder in Arnhem woonden toen de Duitsers Nederland binnenvielen.

Dansen voor het verzet

Omdat een Engels-klinkende naam te gevaarlijk werd gevonden, werd Audrey tijdens de oorlog Edda van Heemstra genoemd. Onder deze naam probeerde ze zo veel mogelijk door te gaan met haar gewone leven, zoals haar balletlessen aan de Arnhemse muziekschool. Rond 1944 was ze daar zo goed in geworden, dat ze als vijftienjarige stiekem danste om geld in te zamelen voor het verzet. Tien jaar na de oorlog zei ze zelf in een interview: “The best audience I’ve ever had, made not a single sound at the end of my performance.”

Vijf gijzelaars doodgeschoten

Audrey Hepburn zelf werd nooit opgepakt. Haar oom had minder geluk. In een conversatie over Anne Frank zei Audrey later: “We hadden dezelfde leeftijd. [...] En het lezen van haar dagboek bracht alles terug. [...] Als je het dagboek leest, zie je dat ik hier een plek gemarkeerd heb waar ze schrijft, ‘vandaag vijf gijzelaars doodgeschoten’. Dat was de dag dat mijn oom werd doodgeschoten.” Toen ze na de oorlog door onder andere Otto Frank genomineerd werd om de rol van Anne Frank te spelen in de film van 1959, weigerde ze.

Leven op tulpenbollen

Na Operatie Market Garden werd het leven in Arnhem nog zwaarder. De hongerwinter brak uit, en ook de familie Van Heemstra leefde een tijd lang op tulpenbollen. Later zou Audrey zeggen dat haar inzet voor Unicef voortkwam uit de honger en de angst die ze die winter kende. Toen na de bevrijding de hulpgoederen kwamen, was ze zo ondervoed dat ze misselijk werd van het hulpvoedsel.

Acteren in plaats van dansen

Na de oorlog verhuisde ze naar Amsterdam, waar ze verder ging met ballet, maar door de gezondheidsproblemen die ze aan haar ondervoeding had overgehouden, bleek prima ballerina worden een onhaalbaar doel te zijn. In plaats daarvan stortte Audrey zich op acteren. Zes jaar na de oorlog zou ze doorbreken met de rol van Gigi in het gelijknamige toneelstuk. Naast de succesvolle filmcarrière die daarop volgde, zou ze zich de rest van haar leven blijven inzetten voor Unicef.

Update:

Inmiddels is na een onderzoek van het Airborne Museum gebleken hoe er eigenlijk vrijwel geen bewijs bestaat van de heldhaftige verzetsacties van de schone Hepburn. De enige bron voor haar daden zou een biografie zijn van Barry Paris, maar ook hier ontbreekt onderbouwing - aldus museumdirectrice Thurlings. Wereldwijd zijn er bewijzen gezocht en bronnen gesproken, maar het mocht allemaal niet baten. Het verzetsleven van de half-Britse in Arnhem blijkt dus aan elkaar te hangen met mythes.