Concentratiekamp Majdanek

De Duitse justitie heeft een twintigtal oud SS-ers opgespoord die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werkzaam waren in het concentratiekamp Majdanek in het Duits bezette Polen. Majdanek fungeerde in 1942-1943 als vernietigingskamp, waar tienduizenden Joden om het leven kwamen. Nu onderzoekers een lijst met namen van de toenmalige werknemers hebben gemaakt, wordt gekeken of deze alsnog vervolgd kunnen worden.

Bouw Majdanek

De bouw van concentratiekamp Majdanek begon in oktober 1941 toen de Duitsers zo’n 2.000 gevangen Sovjets moesten herbergen. De gevangenen waren zwak en weinigen waren in staat mee te helpen aan de bouw. De SS-ers haalden Joodse werkkrachten uit het kamp Lublin om mee te helpen bij de opbouw van het nieuwe kamp. In het begin van 1942 kwamen de eerste niet-Joodse Poolse gevangenen naar Majdanek. De omstandigheden in het kamp waren verschrikkelijk en de winter van ’41-’42 kostte aan velen het leven.

Final Solution

Toen de lente van 1942 aanbrak begonnen de Duitsers aan de zogeheten Endlösung der Judenfrage, ook wel bekend als de Final Solution. Dit hield in dat men systematisch een genocide plande en ging uitvoeren. De SS besloot de vitale, jonge gevangenen die op transport naar vernietigingskampen gingen te onderscheppen en deze aan het werk te zetten in Majdanek. Dat jaar werden 7.000 Slowaakse Joden uit Auschwitz gehaald, 2.000 Tsjechische Joden uit Theresienstadt, 10.000 Joden uit de Warschau-getto en 25.000 Joden uit Belzec. Het is niet duidelijk of de Duitsers de nieuwkomers onmiddellijk doodden of hoe lang zij aan het werk waren in het kamp, maar bijna allemaal stierven ze binnen zes maanden.

Gaskamers

Vanaf 1941 was Majdanek in het bezit van gaskamers, waarbij gebruik gemaakt werd van het Zyklon B gas. De gaskamers werden in eerste instantie gebruikt voor degenen die te zwak waren om te werken, maar in oktober 1942 werd gestart met massale vergassingen. Majdanek was naast een werk- en vernietigingskamp ook een opslag voor gestolen waar. Alle persoonlijke bezittingen en kleding die de gevangenen mee hadden genomen naar de kampen werden in Majdanek in grote depots opgeslagen.

Operatie Erntefest

Door onder andere de gewapende verzetspogingen van de Joden bij de deportaties vanuit de getto Bialystok en Vilnius in augustus en september ’43 werd de SS nerveus. Om opstand en verzet tegen te gaan werd besloten dat alle overgebleven Joden in het Lublin district, waar Majdanek in gelegen was,  gedood moesten worden. De operatie die op 3 november 1943 plaatsvond werd bekend als Operatie Erntefest. Politieagenten en SS-ers schoten die dag 18.000 Joden dood, hiervan waren zeker 8.000 gevangenen van Majdanek.

Gedurende deze schietpartijen werd er luide muziek gedraaid over de luidsprekers op het kamp, om de geluiden van de massamoord te overstemmen. Operatie Erntefest was de meest grootschalige massamoord op één dag tijdens de Holocaust. Tot aan Operatie Erntefest was het merendeel van de gevangenen in Majdanek Joods. De grootste minderheid in het kamp waren gevangenen uit het Poolse verzet. Na de operatie waren in december 1943 slechts 71 van de 6.562 gevangenen Joods. 

Bevrijding

Grove schattingen geven aan dat er in 1942-1943 zo’n 74.000 tot 90.000 Joden geregistreerd stonden in Majdanek. Hierbij zijn de omliggende subkampen niet meegerekend. De SS doodde velen hiervan door middel van gaskamers of ze werden neergeschoten. Ook stierven er grote aantallen gevangenen door de erbarmelijke levensomstandigheden in het kamp. Toen de Sovjets in juli 1944 het kamp naderden, gingen de Duitsers over tot een evacuatie van Majdanek. De Sovjets bevrijdden het kamp op 24 juli 1944. Majdanek was het eerste grote concentratiekamp dat bevrijd werd.