De Bende van Nijvel hield België in zijn greep

Op 9 november 1985 pleegde de Bende van Nijvel hun bloedigste overval waarbij acht mensen het leven lieten. De bende, die tussen 1982 en 1985 actief was in België, wordt verantwoordelijk gehouden voor twee reeksen van in totaal drieëntwintig overvallen, diefstallen en inbraken. Daarbij werden achtentwintig mensen koelbloedig vermoord. Maar wie tot de bende behoorden en wat hun motieven waren is nog altijd een raadsel.

Het was in de nacht van 16 op 17 september 1983, ruim twee jaar vóór de gewelddadige overval in Aalst, toen Jacques Fourez en Elise de Witt wilden gaan tanken in het Belgische stadje Nijvel. De benzinepomp waar ze stopten hoorde bij een Colruytsupermarkt. Nog voor dat ze konden tanken kwamen gemaskerde mannen met getrokken wapens aan bij de benzinepomp en werden Fourez en Dewit in koelen bloede doodgeschoten. Vervolgens wisten de twee gemaskerde mannen met een snijbander de supermarkt binnen te komen.

Daar ging het alarm af waarop twee rijkswachters van de Belgische politie werden gealarmeerd en zich naar de supermarkt begaven. Daar ontstond een vuurgevecht waarbij één van de rijkswachters dodelijk getroffen werd. Hij overleed nadat er van dichtbij drie kogels in het gezicht werden geschoten. De andere rijkswachter werd voor dood achter gelaten maar overleefde het uiteindelijk wel. De overvallers vertrokken met een schamele buit van omgerekend 500 euro.

Eerste geweldreeks

Dit voorval was niet het eerste wapenfeit van de bende maar door het extreme geweld en de bijna wild-west-achtige taferelen tijdens de overval, werd de bende bekend als de Bende van Nijvel. Na de overval en drievoudige moord in Nijvel begon de Belgische politie een verband te leggen tussen een reeks diefstallen en gewapende overvallen die in het anderhalf jaar daarvoor gepleegd waren en trok de conclusie dat dit het werk van een bende moest zijn.

Het eerste feit dat aan de Bende van Nijvel toegeschreven werd was een diefstal bij een wapenhandel in Dinant op 13 maart 1982. Daarbij werden wapens gestolen die later bij gewapende overvallen werden gebruikt. In de periode tussen die wapendiefstal en de overval op het tankstation in Nijvel werden verschillende diefstallen en overvallen gepleegd waarbij in totaal zes doden vielen. Deze misdrijven waren volgens de politie allemaal de verantwoordelijkheid van de bende. Na de overval op het tankstation vielen in de laatste drie maanden van 1983 nog eens vier doden bij drie verschillende overvallen.

Maar na de laatste gewapende overval op 1 december 1983 werd het opeens stil rondom de Bende van Nijvel. In 1984 werd er niets meer vernomen van de groep die in de twee jaren daarvoor dood en verderf had gezaaid in België. Maar zo’n tweeëntwintig maanden na de laatste overval sloeg de bende weer toe. Deze keer op een Delhaizesupermarkt in Eigenbrakel waarbij drie doden vielen. Twintig minuten na die overval sloeg de bende nog eens toe bij een ander filiaal, zo’n twintig kilometer verderop in Overijse. Daarbij vallen nog eens vijf doden.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Overval Delhaize Aalst

Het nieuws van de opnieuw zo gewelddadige overvallen ging als een schok door België. Maar de meest bloedige overval moest nog komen. Een kleine twee maanden na het geweld in Eigenbrakel en Overijse, op 9 november 1985, werden bij een overval op een Delhaize in het Vlaamse Aalst acht mensen vermoord.

Rond half acht ’s avonds stapten drie mannen, gekleed als militairen, uit een Golf GTI op de parkeerplaats van de Delhaize in Aalst. Hun gezicht werd bedekt door een sjaal of kap, waardoor ze slecht te herkenbaar waren.  Nog voordat ze de supermarkt binnen gingen, begonnen de drie lukraak te schieten op mensen die rondliepen over de parkeerplaats. Daarbij werden een vader, moeder en dochter van hetzelfde gezin doodgeschoten. De zoon van het gezin raakte gewond.

De bedeleden liepen vervolgens naar binnen waarbij ze het bloedbad voortzetten. Ze haalden in slechts enkele minuten de kassa’s leeg en gingen naar buiten. Daar ontstond een vuurgevecht met de politie die net ter plaatse kwam. Maar de bende wist wederom te ontkomen. In totaal vonden acht mensen de dood en nog eens negen personen raakten gewond. Van de bende werd hierna nooit meer iets vernomen.

Onderzoek

Het onderzoek naar de Bende van Nijvel verliep vanaf het begin af aan redelijk stroef. Zowel in Vlaanderen als in Wallonië werd een onderzoek opgestart. Het merendeel van de misdrijven vond plaats in Wallonië maar ook in Vlaanderen vielen veel slachtoffers, zoals in Aalst. Het parket, het Vlaamse Openbaar Ministerie, van Dendermonde nam de leiding van het onderzoek op zich in Vlaanderen en het parket van Nijvel deed dat in Wallonië. De twee parketten werkten onafhankelijk van elkaar en deelden informatie vaak te laat of zelfs helemaal niet. Er heerste een gebrek aan vertrouwen tussen de twee onderzoeksteams.

Het wantrouwen tussen de opsporingsdiensten was zelfs zo groot dat ze van elkaar dachten betrokken te zijn bij de Bende van Nijvel. Pas in 1990, vijf jaar na de overval in Aalst, werd het onderzoek gecentraliseerd door beide onderzoeken onder te brengen bij het parket van Charleroi. Tijdens de verhuizing naar Charleroi werd onderzoeksrechter Freddy Troch en zijn team ontslagen. Opmerkelijk, want Troch en zijn team waren de enigen die ooit hard bewijs hadden gevonden: wapens in het kanaal Brussel-Charleroi. Midden jaren negentig presenteerde het parket de resultaten van het onderzoek maar nog steeds was er niets bekend over de identiteit van de bendeleden.

Mogelijke daders

Wie de bendeleden waren was midden jaren negentig, tien jaar na de laatste overval, dus nog niet bekend. Sterker nog, het was niet eens bekend uit hoeveel leden de bende bestond. Op basis van getuigenverklaringen leek een vaste groep van drie personen achter alle misdaden te zitten. Zij kregen als bijnaam de Ouwe, de Reus en de Killer. Er werd vanuit gegaan dat de rest van de leden een wisselende groep criminelen waren. Maar uit hoeveel personen die groep bestond was niet duidelijk.

Officieel werd alleen de Brusselse crimineel Philippe De Staercke ooit in staat van beschuldiging gesteld. Hij was leider van de beruchte bende van Baasrode die soortgelijke overvallen pleegde met veel geweld. Daarnaast zou hij aanwezig zijn geweest in de Delhaize in Aalst op de dag dat de aanslag daar plaatsvond. Maar zijn heeft het parket nooit kunnen bewijzen.

Lang gebeurde er niets concreets in de zoektocht naar de daders maar inmiddels zijn er drie mannen geweest die zeiden ex-lid te zijn van de Bende van Nijvel. Twee daarvan trokken hun verklaring in en de derde gaf op zijn sterfbed in 2015 toe de Reus te zijn geweest. Hij was een oud-rijkswachter. Lang werd al vermoed dat mensen binnen het politieapparaat er iets mee te maken hadden. Het is nooit bewezen dat deze oud-rijkswachter daadwerkelijk de Reus was, al wordt het door velen wel opmerkelijk gevonden dat hij op alle avonden van de Delhaize-aanvallen in 1985 verlof had opgenomen.

Motieven

Net als de identiteiten van de daders zijn de motieven ook nog steeds een raadsel. Tijdens de overvallen werd ongeveer zes miljoen Belgische frank buitgemaakt, omgerekend zo’n €150.000 euro. Dat is een redelijk laag bedrag te noemen gelet op het risico dat de bende nam en de slachtoffers die ze maakten. Als een hoge buit het doel was waren er waarschijnlijk ook andere doelwitten gekozen om te overvallen. Daarom werd er al snel gedacht aan andere motieven.

Als motief werd er ook gedacht aan politiek terrorisme dat in de jaren ’80 veel voorkwam, onder andere door de IRA en de ETA vanuit respectievelijk Ierland en Baskenland. Ook was in België rond die jaren het extreemlinkse Cellules Communistes Combattantes actief. Zij pleegde meerdere aanslagen. Daarnaast bestond er een grote beweging uit extreemrechtse hoek waar ook rijkswachters en militairen deel van uit zouden maken.

Maar ondanks alle verdenkingen is er nog steeds geen enkele dader veroordeeld voor de brute aanslagen van de Bende van Nijvel. En zolang de daders niet bekend zijn lijkt het onmogelijk om erachter te komen wat de motieven van de bende waren.

Bronnen:

• NPO Kennis: De Bende van Nijvel
• HBVL: Bende van Nijvel, de feiten