Adolf Hitler Berghof Eva Braun Obersalzberg

De Berghof: het vakantiehuis van Hitler

Op vrijdag 20 juli 2018 begon voor de scholen in regio Noord de zomervakantie. Het hele land heeft nu vrij. Dus waaieren Nederlanders naar vakantiebestemmingen over de hele wereld uit. Sommigen zijn zo verknocht aan een plek, dat ze er elk jaar weer naar terugkeren. Zo ook bij enkele historische personages. Een van de opmerkelijkste voorbeelden hiervan is Adolf Hitler. De Führer was zo gecharmeerd van de Beierse Obersalzberg in het dorp Berchtesgaden, dat hij er een vakantiewoning liet bouwen. Vanwege zijn voortdurende bezoeken aan dit vakantieoord, ontwikkelde het zich tot een belangrijk beslissingscentrum van het Derde Rijk.

Obersalzberg

Hitler bezocht de Obersalzberg voor het eerst in april 1923. In het Alpine dorpje Berchtesgaden vlakbij de Duits-Oostenrijkse grens bezocht hij zijn oude vriend Dietrich Eckart. Naar eigen zeggen raakte Hitler meteen bevangen door het indrukwekkende landschap. Na zijn mislukte staatsgreep en daaropvolgende gevangenisstraf, keerde hij in 1925 terug naar Obersalzberg. Hier huurde Hitler een boshut, waar hij de laatste hoofdstukken van zijn boek Mein Kampf schreef. In de loop der jaren begon hij steeds meer tijd in het dorpje door te brengen. Vanwege zijn regelmatige bezoeken, huurde hij vanaf 1928 de Alpenhut Haus Wachenfeld. Hier kon hij tot rust komen en een politieke strategie voor de machtsovername uitdenken.

Ontspannen in Haus Wachenfeld

Haus Wachenfeld beviel Hitler zo goed, dat hij in 1932 besloot het te kopen. Hij betaalde dit met de opbrengsten van de verkoop van Mein Kampf. Ook na de machtsovername van de Nazipartij begin 1933, keerde de pas-aangestelde Führer regelmatig naar de Obersalzberg terug. De berg in Berchtesgaden werd voor hem een plek om te ontsnappen aan alle drukte van het runnen van een staatsapparaat. Hij bracht er dan ook meerdere maanden per jaar door. Daardoor ontwikkelde de Obersalzberg zich tot een soort attractie. Dagelijks verdrongen er zich massa’s enthousiaste Duitsers, in de hoop een glimp van de Führer op te vangen. Vanaf 1936 liet Hitler daarom verschillende controleposten om de Obersalzberg plaatsen, waar alleen nog genodigden werden toegelaten. Wel gebruikte Hitler de locatie om propagandafoto’s van zichzelf te laten schieten. Hij liet zichzelf graag afbeelden als een buitenmens en een liefhebber van een eenvoudige levensstijl.

Partijkopstukken verhuizen mee

Tijdens Hitlers wekenlange verblijven in de Alpen, bleef het staatsapparaat echter volop draaien. Voor belangrijke besluiten moesten beleidsmakers en militairen noodgedwongen de Führer in Berchtesgaden komen opzoeken. De Obersalzberg ontwikkelde zich daardoor al snel tot de onofficiële ‘tweede regeringszetel’ van het Derde Rijk, naast Berlijn. Om dicht bij dit machtscentrum te blijven, lieten de hoogste partijkopstukken, zoals Herman Göring, Martin Bormann en Albert Speer, er een eigen woning bouwen. Bormann kreeg het beheer over het dorp. Door middel van dreiging kocht hij de huizen van de lokale bevolking op. Daarvoor in de plaats kwam er een kazerne voor SS-beveiligers, een boerderij voor de voedselvoorziening en barakken voor de arbeiders.

Berghof door Hitler ontworpen

Vanwege het komen en gaan van de vele bezoekers, werd Haus Wachenfeld te klein. Hitler ontwierp daarom hoogstpersoonlijk een nieuw droomhuis, dat ‘representatiever’ voor de Führer zou zijn. In een paar maanden werd het complex (de Berghof genaamd) uit de grond gestampt. Haus Wachenfeld was hier nog slechts een bijgebouw van. Voor de Berghof werden kosten noch moeite gespaard. Het gebouw beschikte over een zitkamer met zware fauteuils, een groot panoramaraam, een bioscoop en een kegelbaan in de kleder. Hitler legde tevens een discrete toegangsdeur aan van zijn badkamer naar de slaapkamer van Eva Braun, zijn minnares. Hij hield namelijk zijn relatie met haar voor het Duitse volk geheim.

Resten Berghof Obersalzberg

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Hitler regelmatig in de Berghof vertoeven. Ondanks de verslechterende militaire situatie, kon hij hier nog steeds ontspanning vinden. Vanwege de toenemende dreiging van luchtbombardementen, liet Bormann in 1943 een systeem van ondergrondse bunkers onder de Obersalzberg aanleggen. Hitler nam nog steeds ver reikende politieke en militaire besluiten vanuit de Berghof, waaronder de reactie op D-Day. Op 13 juni 1944 verliet de Führer de Berghof om vanuit Wolfsschanze in Oost-Pruisen leiding aan de oorlog te geven. Hij keerde nooit meer terug. Op 30 april 1945 pleegde Hitler zelfmoord in een bunker in Berlijn.

Restanten opgeblazen

Vijf dagen eerder bombardeerden geallieerde bommenwerpers de Obersalzberg vanuit de lucht. De Berghof werd hierbij grotendeels verwoest. Na de Duitse capitulatie ontwikkelde de ruïne zich tot een trekpleister voor zowel souvenirjagers als Nazi-sympathisanten. De restanten van de Berghof werden helemaal leeggeroofd en elk jaar legden aanhangers rouwkransen en kaarsen neer op Hitlers verjaardag. Om hier een einde aan te maken, gelaste de Beierse regering dat de ruïne in 1952 werd opgeblazen. Alleen de onderaardse bunkergangen bleven hierbij gespaard. Vandaag de dag is er een documentatiecentrum over Obersalzberg in een deel van dit gangenstelsel gevestigd.