De bouw van de Pieterskerk in Rome

De basiliek van Sint Pieter in Vaticaanstad is één van de grootste en meest bekende kerken ter wereld. Het werd gebouwd op het graf van de heilige Petrus, naar wie de kerk vernoemd is. De bouw begon in 1506 en nam ruim honderd jaar in beslag. Aan de bouw werkten de grootste en beroemdste architecten van de Italiaanse renaissance en barok mee.

De voorgeschiedenis van de Pieterskerk

De huidige basiliek is de tweede kerk die op die plek werd gebouwd ter ere van de apostel Petrus. Tijdens het regime van keizer Nero in Rome, vonden er vervolgingen en martelingen van christenen plaats. Het christendom was net opgekomen en was een verboden godsdienst. In 64 n. Chr. werd Petrus gemarteld en gekruisigd. Deze kruisigingen vonden vaak plaats op het Circus van Caligula (ook wel Circus van Nero) aan de Via Cornelia. De christenen en criminelen die deze straf ondergingen, werden begraven op een begraafplaats naast het Circus. Dat gebeurde ook met Petrus. Zijn graf werd toen al een plek waar pelgrims naar toe trokken om hem te eren.

De eerste Pieterskerk

In de vierde eeuw brak er een betere tijd aan voor de christenen in Rome. Keizer Constantijn de Grote verklaarde middels het Edict van Milaan in 313 dat christenen voortaan hun geloof in het openbaar mochten belijden. Hij gaf zelfs de opdracht voor de bouw van een basiliek in 324 met het graf van Petrus als centraal punt. Deze basiliek werd in 329 voltooid en was een rechthoekig gebouw met een schip, vier gangpaden en een transept (dwarsschip). Vanaf de veertiende eeuw trok het pelgrims die uit alle hoeken van Europa te voet naar de kerk kwamen, om Petrus te eren. In die eeuw raakte het gebouw echter steeds verder in verval.

Bramante

In de vroege zestiende eeuw verkeerde het gebouw in zo’n slechte staat, dat er een besluit genomen moest worden: renoveren of slopen. Paus Julius II gaf architect Donato Bramante de opdracht een nieuwe kerk te ontwerpen. Bramante ontwierp een gebouw in de vorm van een Grieks kruis, dat wil zeggen een gebouw met vier armen en een centrale koepel. Deze vorm zou symbolisch verwijzen naar de vier windrichtingen van de wereld, met daarboven een hemel. Bramante voerde de sloop van de oude basiliek uit en kreeg daardoor de bijnaam ‘de sloopmeester’. Hij stierf echter tijdens de bouw in 1514, toen alleen nog de funderingen voor het koor waren gelegd.

Rafael

Na de dood van Bramante werd de schilder Rafael gekozen tot nieuwe bouwmeester. Hij sloopte echter het werk van Bramante en maakte een plan voor een kerk in de vorm van een Latijns kruis. Zo zou het gebouw een langwerpig schip krijgen. Rafael kon zijn plan niet uitvoeren, maar had wel een discussie op gang gebracht over de vorm van het gebouw, een discussie die nog tientallen jaren zou voortduren.

Michelangelo

In 1547 werd de discussie eindelijk beslecht door paus Paulus III die Michelangelo aanstelde als architect. Hij volgde het oude plan van Bramante. Typisch in zijn stijl bracht Michelangelo pilasters, niches en richels aan in de muren. Hij ontwierp de grote koepel, waaronder het pauselijk altaar zou komen te staan. Na de dood van Michelangelo in 1564 werd het karwei afgemaakt door zijn assistent Giacomo della Porta.

Maderno

Ondanks de besluiten van Michelangelo was de discussie over centraalbouw versus rechthoekige bouw nog niet helemaal voorbij. Tijdens het Concilie van Trente werd besloten dat moest worden doorgegaan met de bouw van een rechthoekige basiliek. Daarvoor werd architect Carlo Maderno aangesteld. Hij moest Michelangelo’s plan letterlijk verlengen. De kerk kreeg nu alsnog de vorm van een Latijns kruis. Maderno ontwierp ook de klassieke façade, die gebouwd werd tussen 1607 en 1612. Hierdoor is echter de koepel van Michelangelo alleen nog van een grote afstand goed te zien.

Bernini

De laatste beroemde architect die aan de Pieterskerk heeft gewerkt, is Gianlorenzo Bernini. Hij moest door de aanleg van een groot plein voor de kerk de koepel van Michelangelo beter zichtbaar maken. Hij creëerde een ovalen zuilengalerij met Toscaanse zuilen om het Pietersplein heen. Deze zuilen stralen symbolisch twee armen uit om de pelgrims van over de hele wereld te omarmen bij hun aankomst.