De eerste steen van het Vredespaleis wordt gelegd

Op 30 juli 1907 wordt de eerste steen van het Vredespaleis in Den Haag gelegd. Het initiatief voor een internationale vredesconferentie komt van tsaar Nicolaas II. In 1907 begon men met de bouw en in 1913 vond de feestelijke opening plaats.

Internationale vredesbeweging

Aan het einde van de negentiende eeuw was er een gespannen sfeer in Europa ontstaan. Er kwamen steeds effectievere wapens en het aantal slachtoffers van oorlog en geweld nam steeds meer toe. Vooral de media-aandacht voor de gruwelen van de Frans-Duitse oorlog leidde tot de behoefte aan het tot stand brengen van internationale vrede en bemiddeling. Zowel in Europa als in Amerika waren steeds meer vredesorganisaties actief, sommigen met enkele miljoenen leden. Het ideaal van wereldvrede bloeide als nooit tevoren.

Tsaar Nicolaas II

Eén van de meest overtuigde pacifisten was niemand minder dan de Russische tsaar Nicolaas II. Op 24 augustus 1898 stuurde hij persoonlijk een brief aan alle belangrijke regeringsleiders met daarin een omroep om deel te nemen aan een internationale vredesconferentie. Aanvankelijk was er scepsis over de brief, maar toen de Amerikaanse president William McKinley zich bij het initiatief aansloot, nam de internationale interesse snel toe.

De eerste conferentie in Den Haag

Nicolaas stelde voor om de eerste conferentie in Den Haag te houden. Dat had waarschijnlijk te maken met de neutrale opstelling van Nederland en zijn goede band met het Nederlandse koningshuis. Daarnaast was Den Haag toen al de politieke hoofdstad van Nederland. In 1899 werd de eerste conferentie gehouden op Huis ten Bosch. Op de agenda stonden onder andere het bevriezen van het militaire budget en het verbod op het gebruik van onderzeetorpedo’s. Ook werd er besloten tot de oprichting van een Permanent Hof van Arbitrage, dat als college moest bemiddelen bij internationale conflicten en dreigende oorlog.

Andrew Carnegie

Nu er was besloten tot de instelling van een Permanent Hof, lag het voor de hand dat er een speciaal gebouw voor moest komen. Een Britse journalist en pacifist, William T. Stead had de conferenties gevolgd. Samen met de Amerikaanse ambassadeur in Duitsland, Andrew White, ging hij op zoek naar een investeerder. Ze wisten de Amerikaanse staalmagnaat en filantroop Andrew Carnegie over te halen een bedrag van maar liefst anderhalf miljoen dollar (wat nu zo’n veertig miljoen dollar zou zijn) te schenken voor de bouw. Er werd een ontwerpwedstrijd gehouden die na veel discussie werd gewonnen door de Franse architect Louis M. Cordonnier. Op 30 juli 1907 werd de eerste steen van het Vredespaleis in Den Haag gelegd, ten tijde van de tweede Haagse vredeconferentie. De steen werd gelegd door Baron de Nedilow, de voorzitter van de conferentie. Met een zilveren metseltroffel sloeg hij de hoeksteen driemaal aan uit naam van Nicolaas II en koningin Wilhelmina. Op 28 augustus 1913 werd het voltooide gebouw feestelijk geopend door koningin Wilhelmina met Andrew Carnegie als speciale gast.